vol 8

සදාහරිත කලාපය - 8

ඇතුළත.........................

• මිහිතලය එක පැහැර වනසන වස විස පිටුදකිමු
• දේශගුණික විපර්යාස ජයගන්න පුද්ගලයන්ට වගේ ම ජාතියටත් ඉලක්ක තිබිය යුතුයි
• අන්දරවැව රක්ෂිතය කොටස් කර විකුණන අරමුණක් නැති අධිකාරියක්
• අපේ කොටිහපුවන් ගේ අනාගතය අඳුරු යි ඔවුන් අපේ පරිසර පද්ධතියේ මුල් ගල් බඳු යි
• බහුජාතික විෂරසායනික මාෆියාවට එරෙහි ස්ථිරසාර මහජන විනිශ්චය සභාව
• එළවළු හා පලතුරු ම`ගින් ගෙදරට ම එන පිළිකා මර්දන රසායන
• නො ව පැරැණිය වන රමණිය බඹරකන්ද ඇලි කොමලිය
• රැ කණ කොකා හිසට උඩින් අඬා ගියා
• මාදු ගං තීරේ රතමිල්ල රතු කුසුම් විසිරේ
• මැහිතෙල් උවදුරට කෙම් පහන් විසඳුම්
• මුලතිවු කැලය හොඳ නම් ගජ වතුන් හට මිනිසත් සතුන් කඳවුරු බඳිනුයෙ කුමට
• සෙමෙන් කෙමෙන් හිස ඔසවන බටපලා ආක‍්‍රමණිකයා
• පුද්ගල බුද්ධියේ උදාවට සොබාදහමේ රටා හැඳුනුම
• වාස්තු ශාස්ත‍්‍රය ගුප්ත අඩවියෙන් ප‍්‍රායෝගිකත්වය කරා
• කොළ මල් පල ඇසුරේ හමු වන සමනළ දළඹුවන් ගේ පෝෂණ ලෝකය
• ඔබ සියලූ දෙනට ම මාගේ පෘථිවියේ ඉඩ ඇත
• පතන්බිම් මැද සැඳෑවක

.............................................................................................................................................................................................................................................

fld< u,a m, weiqf¾ yuq jk

iuk< o<Uqjka f.a fmdaIK f,dalh

Common Rose

iuk¿ka ms<sn|j wefi;a u wmg tlajr u u;lhg kefÕkafka u,a meKs Wrd fndk i;a;ajhl= ms<sn| j h' tfy;a ish¨ iuk<fhda u,a meKs wdydrhg fkd.ks;s' iuyr iuk¿ bÿKq m<;=re jeks oEj, wvx.= hqI" i;a;aj jiqrej, wvx.= hqI wdydrhg .ks;s'

óg wu;r j iuk¿ka f;;a mfia we;s c,h Wrd îu úfYaIs; p¾hdjls' fuhska iuk¿ka isÿlrkafka mfia wvx.= YÍrhg wjYH whk j¾. Wrd .ekSu hs' fï p¾hdj msßñ i;=ka f.a olakg ,efí' iuyr wjia:djkays f;;a mfia rxpq jYfhka jid isáñka iuk<fhda whk Wrd .ks;s' fuúg Tjqka .=ofhka c, ìxÿ msg lsÍu ±l.; yels h' fufia msßñ i;=ka YÍrhg ,nd .kakd whk" m%ckk l%shdj,sfha § .eyekq i;=ka yd yqjudre lr .kakd nj i|yka fõ'

iuk¿ka f.a m%udKh wkqj Wka hqI Wrd fndk u,aj, iajNdjh o fjkia fõ' uql=gh È. mqIamhkays meKs Wrd îfï fndfyda úg fhfokqfha m%udKfhka úYd, iuk¿ka h' l=vd iuk¿ka l=vd u,aj, meKs Wrd fnd;s' u,aj, j¾Kh wkqj o iuk¿ka ta fj; meñKSu ;SrKh fõ'

iuk¿ka f.a meje;aug meKs ork imqIam Ydl fuka u b;d jeo.;a jkafka fmdaIl Ydlhka h' fmdaIl Ydl hkq iuk,hl= f.a Ôjk pl%fha m%Odk wjia:djla jk o<Uqjdg fmdaIKh imhk Ydlhka h' iuk< úfYaIh wkqj fmdaIl Ydlhka o fjkia fõ'  iuyr iuk¿ka tla l=,hl Ydl" fmdaIl Ydl f,i Ndú; lrk w;r iuyr iuk<fhda úfYaIs; Ydlhka u; muKla hefm;s'

iuk¿ka w;s nyq;rhl f.a o<Uqfjda Ydl m;% u; hefm;s' Ydl M, u;" mqIam u;" hefmk iuk< o<Uqfjda b;d iq¿ m%udKhla isá;s' óg wu;r j udxY NlaIl tla iuk< o<Uq úfYaIhla ,xldfõ jd¾;d fõ'

Monkey Puzzle

iuk< o<Uqjka hefmk fmdaIl Ydlh" o<Uqjd f.a Ôú;h muKla fkd j wkd.;fha ìys jk iuk<hd f.a Ôjk meje;au o ;SrKh lrhs' iuk¿ka ;u o<Uqjd hefmk fmdaIl Ydlh fidhd .kafka .kaOh Wmfhda.S lrf.k h' fï ksid ixi¾.fhka miq j ì;a;r ;ekam;a lsÍfï ;;a;ajhg m;a jQ .eyekq i;a;= Ydl m;% w;ßka mshUd hñka" Ydl m;% u; jßka jr jiñka ;u o<Uqjd f.a fmdaIl Ydlh fidhd .ks;s' fï yeiSÍï iajNdjh wkqj ìcq oeóug ierfik iuk¿ka" fyd| iuk< ksÍlaIlhl=g myiqfjka y÷kd.; yels h' ta Tiafia f.dia iuk¿ka ìcq ouk ia:dk yd Ydl y÷kd .ekSfï yelshdj o we;'

iuk< úfYaIhl fmdaIl Ydl tla l=,hlg fyda l=, lsysmhlg fyda tla Ydlhla muKla fyda wh;a fjhs' tla Ydlhla muKla fmdaIl Ydl f,i Ndú; lrk iuk¿ka b;d wjodkï ;;a;ajhl isák iuk<fhda fj;s' Bg fya;=j ta Ydlh hï m%foaYhlska j| ù .sh fyd;a ta u; hefmk iuk<hd o j| ù hEu isÿjk ksid h'

Danainae Wm l=,hg wh;a iuyr iuk< o<Uqjka laISrOr Ydl ;u fmdaIl Ydl f,i Ndú; lr;s' jrd" lsß wÕ=K" m;a wÕ=K" lfkare Ydl fufia fmdaIl Ydl f,i Ndú; lr;s' ta Ydlj, laISrfha wvx.= ridhksl ixfhda. ;u YÍrh ;=< ;ekam;a lr .kakd o<Uqjka fldaI.; ùfuka miq j ìys jk iqyqUq,a iuk<hd f.a foayfha o fï ridhksl ixfhda. wka;¾.; fõ' th lDñNlaIl úf,damSka f.ka wdrlaId ùug fï o<Uqjka yd iqyqUq,a iuk<fhda Ndú; lr;s' Papilionidae l=,fha Common Rose, Crimson Rose iuk¿ka imai| Ydlh u; hefmk w;r tys m;%j, wvx.= jdIamYS,S wñysß .kaOhla iys; ridhksl øjH o<Uqjka f.a foay ;=< ;ekam;a lr .ks;s' tneúka fï i;a;= o lDñ NlaIlhkag wñysß njla f.k fohs' th fmdaIl Ydlfhka iuk¿kag ysñ jk úfYaI jdishls'

ñksidg úI iys; lyô,shd Ydlh" fmdaIl Ydl f,i Ndú; lrk iuk< o<Uq úfYaI o fjhs' Angled Castor iy Common Caster fï Ydl u; hefm;s' W!j m;ka ìï wdY%s; j jefvk Baronet iuk< o<Uqjd l=vqïfíßh Ydlh fmdaIl Ydlhla f,i Ndú; lrhs' l=vqïfíßhd Ydlfha m;%j,ska îä t;Su i|yd Ndú; lrk fld< ,nd .efka' W!j m;kaìï wdY%s; j muKla fï Ydlh oel.; yels neúka Baronet iuk<hd jd¾;d jkafka o ta m%foaYj, muKs'

ape fly 

wU" cïnq" fnda" kq." Ydlj, w¾O mrfmdaIs;hl= f,i jefvk ms<s, Ydl u; hefmk iuk< o<Uqfjda fj;s' Common Jezeble, White Southern Royal iy Peacock Royal ta w;r fj;s' fld<U kd.ßl m%foaYh wdY%s; f.j;=j," ld¾hd, N+ñ jeks ia:dkj, msysgk wU fyda fnda .iaj, ms<s, Ydl nyq, j ;sfnk neúka fï m%foaYj, Common Jezeble iuk¿ka ;rula iq,nj oel .; yels h' iuyr wjia:dj, § fld<U wdY%s; oeä kd.ßl m%foaYfha fï iuk¿ka mshUd hkq oel.kakg ,eî ;sfí'

Plain Cupid iuk< o<UQjka f.a fmdaIl Ydlh uvq Ydlh hs' uvq Ydlfha o¿ j¾Okh jk ld,hg rxpq msáka Plain Cupid iuk¿ka meñK uvq o¿j, ì;a;r oeóu isÿ lr;s' fï uvq o¿ úh<S f.dia we;s wdldrhg Èia jkafka tajd iuk< o<Uqjkaf.a wdydrhg m;aùu ksid h' fld<U kd.ßl m%foaYfha jg rjqï w,xlrKh i|yd uvq Ydl Ndú; lrk w;r" ta Ydlj, o¿ j¾Okh jk ld,hg fï iuk¿ka meñK ì;a;r oukq ksÍlaIKh l< yels h' fndfyda kd.ßl f.j;= w,xlrKh i|yd uvq Ydl Ndú; lrk w;r" tajdfha o¿ j¾Okh jk ld,hg fï iuk¿ka meñK ì;a;r oeóug fm,eöu iq,n oiqkls'

;DK Ydl fndfyda iuk¿ka ;u fmdaIl Ydlh f,i Ndú; lr;s' Satyrinae Wm l=,hg yd Hesperridae l=,hg wh;a fndfyda iuk<fhda ;DK Ydl ;u o<Uqjka f.a fmdaIl Ydl f,i Ndú; lr;s' Satyrinae Wm l=,hg wh;a Gladeya Bushbrown, White Forering, Nigger, Evening Browns, jeks iuk¿ka iy Hesperridae l=,hg wh;a Bush Hopper, Common Dart, Smallest Swift, Small Branded Swift jeks úfYaI j, o<Uqfjda ;DK Ydl u; j¾Okh fj;s'

ng Ydl ish o<Uqjka f.a fmdaIl Ydl f,i fhdod .kakd iuk< úfYaI lsysmhla Satyrinae Wm l=,hg yd Hesperridae l=,hg wh;a fjhs' Satyrinae Wm l=,hg wh;a Cingalese Bushbrown, Ceylon Treebrown, Tamil Treebrown, Ceylon Forester, Southern Duffer iy Hesperidae l=,hg wh;a Chestnut Bob, Ceylon Ace, Paint Brush Swift, Redeye, Dark Palm dart, Black Swift jeks iuk< o<Uqfjda ng Ydl m;% u; hefm;s'

fmd,a" mqjla" ls;=,a jeks ;d, j¾.fha Ydl u; hefmk iuk< úfYaI lsysmhla isáhs' Common Palmfly, Ceylon Palmfly, Giant Redeye, Banded Redeye jeks iuk<fhda fï ;d, j¾.fha Ydl u; hefmkafkda h' kd.ßl f.j;=j, w,xlrKhg isgqjk ;d, j¾.fha Ydl u; Common Palmfly iuk< o<Uqjka iq,n j j¾Okh jkq ksÍlaIKh lsÍug ,eî ;sfí'

Gladeye Bush Brown

f.j;=j, T!Iëh Ydl f,i" m,d j¾. f,i yd jHxck rildrl f,i isgqjk Ydl jk rKjrd" l;=re uqrex.d yd lrmsxpd Ydl" fmdaIl Ydl f,i Ndú; lrk iuk< o<Uq úfYaIfhda ;=kla fj;s' fndfyda úg fï Ydlj, mKqjka we;e hs lshkqfha fï iuk< o<Uqjkag h' rKjrd Ydlfha Three Spotless Grass Yellow iuk< o<Uqjd hefmk w;r" l;=re uqrex.d Ydlfha Common Grass Yellow iuk< o<Uqfjda hefm;s' lrmsxpd Ydlh u; Common Mormon iuk< o<Uqfjda hefm;s' meKsf;dar Ydlfha hefmk iuk< o<Uq úfYaI lsysmhla u fjhs' tkï Mottled Emigrant, Spotless Grass Yellow, Common Grass Yellow jeks úfYaIhka h' weye< Ydlh u; Lemon Emigrant iuk< o<Uqfjda hefm;s'

nqre; Ydlh u; hefmk iuk< úfYaIhla o isáhs' ,xldfõ b;d w,xldrj;a u iuk<hd f,i ye¢kafjk Common Banded Peacock iuk<hd f.a o<Uqjka hefmkafka nqre; Ydl m;% u; h' fï iuk¿ka nqre; Ydlfha b;d by< uÜgfï we;s m;%j, ì;a;r ;ekam;a lrk w;r" o<Uqjka Ôj;a jkafka o by< uÜgfï h' fï ksid ì;a;r" o<Uqjd yd fldaI ksÍlaIKh lsÍug ,efnkafka b;d l,d;=rlsks'

foys Ydl u; hefmk iuk< o<Uq úfYaI lsysmhla u fjhs' tkï Lime Butterfly yd Common Mormon iuk< o<Uqjka h'

fnda Ydlh u; hefmk iuk< o<Uqfjda o isá;s' tkï Common Indian Craw, Silver Streak Blue iuk< o<Uqjka h' f.j;=j, muKla oel .; yels úfoaYSh Ydlhla jk fldÜgïnd Ydlfha Large Oakblue iuk< o<Uqjd hefmhs' ldKq iy lKaä wdY%s; j jefvk b;d l=vd me<Eáhla jk j,a wU Ydlfha Psyche iuk< o<Uqjd j¾Okh fõ'

Ydl M, wdydrhg .kakd iuk< o<Uq úfYaI lsysmhla o isáhs' l=l=reuqjka Ydlfha M,h ;=< msysgk îc yd mgl wdydrhg .ekSfuka Large Guava Blue iuk< o<Uqjd j¾Okh fõ' Èjq,a" fo¿ï Ydlfha M, ;=< we;s îc yd mgl wdydrhg .ekSfuka Common Guava Blue iuk< o<Uqjka j¾Okh jk w;r Cornelian iuk< o<Uqjd o fo¿ï M,h u; hefmhs' Plane iuk< o<Uqjka fld;,ysUqgq Ydlfha M,h ;=< mgl wdydrhg f.k j¾Okh fõ'

Ydl mqIam wdydrhg f.k j¾Okh jk iuk< o<Uq úfYaI o fjhs' tkï Metalie Cerulean iy Monkey Puzzle h' Metalie Cerulean iuk< o<Uqjd tkid,a u,a wdydrhg f.k j¾Okh fõ' fudjqka u,a muKla fkd j tkid,a f.ä o wdydrhg .kakd nj jd¾;d fõ' Monkey Puzzle iuk< o<Uqjd r;a u,a Ydlfha mqIam wdydrhg .kakd w;r <má o¿ o wdydrhg .kS'

,xldfõ tl u udxY NlaIl iuk< o<Uqjd jkafka Apefly iuk< o<Uqjd h' fï o<Uqjd Ydl m;% u; isák msá ul=Kka u; hefm;s'

,xldfõ iuyr úfYaIj, o<Uqjd hefmk fmdaIl Ydl ms<sn| j fuf;la jd¾;d ù fkdue;' ;j;a iuyr iuk¿ka f;;a yd úh<s l,dmfha fjkia fmdaIl Ydl u; hemqK o ta ms<sn| j ksje/È f;dr;=re fï jk úg;a jd¾;d ù fkdue;' WodyrKhla f,i úh<s l,dmfha jefvk nqre; Ydlh u; j¾Okh jk Common Banded Peacock iuk<hd wo jk úg f;;a l,dmSh m%foaYj, ksrka;rfhka jd¾;d fõ' tfy;a f;;a l,dmfha fï iuk< o<Uqjd l=uk Ydlh u; hefmhs o hkak ms<sn| j ;j u f;dr;=re ,eî ke;'

Common Jezeble

by< l÷lr m%foaYj, Ôj;a jk Ceylon Tiger iuk<hd l=uk Ydlfha ì;a;r ouhs o hkak ms<sn|j mjd ;ju ksje/È f;dr;=re ,eî ke;' tmuKla fkd j fndfyda ÿ¾,N iuk< úfYaIhksys fmdaIl Ydl ms<sn| j ;;= wm ;ju;a okafka b;d w,am jYfhks'

iuyr b;d ÿ¾,N iuk< úfYaIhkag wh;a o<Uqjka hefmk fmdaIl Ydl b;d iq,n fmdaIl Ydl jk kuq;a" ta iuk< úfYaI b;d ÿ¾,N ùug fya;= ;ju;a .eg¿ iy.; h'

Tfí f.j;af;a" mdie,a j;af;a" ld¾hd, N+ñfha iuk¿ka f.a fmdaIl Ydl isgqjd .ekSug yels kï iuk¿ka j|ù hdug bv fkd§ wdrlaId lr .; yels h'

f.j;af;a iq,n iuk¿kaf.a fmdaIl Ydl kdudj,sh

iuk< úfYaIh              fmdaIl Ydlh

Glassy Tiger                               - jrd

Blue Tiger                                  - m;a wÕ=K

Common Indian Crow                 - kq." lfkare" fnda

Plain Tiger                                 - jrd

Common Tiger                           - lsß wÕ=K

Baron                                        - wU" lcq

Peacock Pansy                           - ySka fndaúáhd

Danaid Eggfly                             - kdìß;a;d

Rustic                                        - WÕ=/iai

Angled Castor                             - f;,a t~re

Common Castor                  - f;,a t~re

Common Banded Awl                 - f;,a t~re

Red Pierrot                                 - wlalmdk

Common Pierrot                         - trñkshd

Angled Pierrot                            - trñkshd

Plains Cupid                               - uvq

Large Oakblue                            - fldÜgïnd

Monkey Puzzle                          - r;au,a

Psyche                                       - j,a wn

Common Albatrass                      - ùr

Tailed Jay                                  - je,s wfkdaod" iSks wfkdaod

Common Jay                              - ojq,a l=re÷

iÔj pdñlr

.............................................................................................................................................................................................................................................

udÿ .x.d ;Sf¾

r;ñ,a, r;= l=iqï úisf¾

lfvd,dk hkq f,dalfha >¾u l,dmSh rgj, l,mq" .x fudah" fndl= yd ,jK j.=re wdY%s; j yuqjk iqúfYaIS Ydl m%cdjls' w;súfYaI mßir moaO;shla jk lfvd,dk ta mßirfha we;s Y=Ial ;;a;ajhka ch.ekSug fkdfhla wkqj¾;k olajhs' c,dnqc;dj" ,jKYd%ù .%kaÓ" RK .=re;ajdj¾;S iy lhsre uq,a bka m%Odk ;ekla .kS' flfia kuq;a fï wkqj¾;k fya;=fjka lfvd,dk wêl ksIamdok YlH;djla iys; Ydl f,i Ôj;a fõ' tneúka fï Ydl ;ud Ôj;ajk c,c mßirhg ldnksl wdydr tlalrñka wdydr odu iy wdydr cd, Tiafia wêl Yla;shla ,nd foa' tfuka u fï iqúfYaIS Ydlj, we;s RK .=re;ajdj¾;S iy lhsre uq,a w;r ldnksl øjH yd frdkau~ r|jd .ksñka l=vd c,c i;=kag ukrï fuka u wdrlaIs; jdiia:dk ks¾udKh lrhs'

laISrmdhSka" mlaISka" u;aiHka" fuka u Wr.hka"  WNhÔùka" fud,ialdjka iy l%iafÜYshdjka hk ish¨ u i;a;aj ldKavhkag ksjykla jQ lfvd,dk mßirh ieneúka u ffcj úúO;ajfhka wkQk mßir moaO;shls' ;j o fjr<dikakfha we;s oeä iq<x uqyqÿ r< jeks úkdYldÍ Yla;Ska wjfYdaIKh lrñka" fjr< l,dmfha wdrlaIdj ;yjqre lsÍu fï iqkaor fuka u ixfõ§ mßirh bgqlrkafka ksy~ ld¾h Ndrhls'

f,dal lfvd,dk m%cdj ie,el+ úg th w;alr .kakd uq¿ N+ñ m%udKh fylaghdr ñ,shk 18 -20 la muK fõ he hs .Kka n,d we;' ñka 41'5] muK we;af;a wdishd;sl rgj,a wdY%s; j hs' tfy;a wo jk úg ,xldfõ lfvd,dk olakg we;af;a fylaghdr 6080 la ;rï l=vd ìï lvl h' óg oYl follg tmsg › ,xldfõ fylaghdr 12500 muK lfvd,dk jd¾;d jQ w;r wo jk úg bka 50] muK wvq ù we;s nj fjr< ixrlaIK fomd¾;=fïka;= jd¾;d fmkajd fohs' fï ;;a;ajhg uE; ld,fha meje;s hqo jd;djrKh iy biaika j.dj Rcq j u n,md we;s nj meyeÈ,s h'

f,dalh mqrd lfvd,dk úfYaI 60 -70  muK jd¾;d jk w;r" bka úfYaI 20 muK fï l=vd Èjhsfka jd¾;d fõ' tfy;a fuh wfkla rgj,g idfmalaI j by< w.hls'

fï úfYaI w;=frka fnfyduhla úfYaI" rg jgd fyd| jHdma;shla fmkajk w;r úfYaI lsysmhla úh<s l,dmhg muKla iSud ù we;' › ,xldfõ jd¾;d jk lfvd,dk úfYaI w;=frka uqÜá lfvd,a (Xylocarpus granatum)" l¿ lfvd,a (Scyphiphora hydrophyllacea) iy r;ñ,a, (Lumnitzera littorea) hk lfvd,dk oeä f,i ;¾ckhg ,la j we;' tfy;a fï w;=frka r;ñ,a,j,g we;s ;¾ckh b;d iqúfYaIS jkafka ta Ydlh yuqjkafka tl u ia:dkhl neúks'

r;ñ,a, (Lumnitzera  littorea) Ydl j¾.SlrKhg wkqj fï Ydlh my; olajd we;s f,i j¾.lr we;'

Kingdom ^rdcOdksh&         - Plantae

Sub Kingdom ^Wm rdcOdksh& - Tracheobionta 

Division ^ldKavh&            - Magnoliophyta

Class ^j¾.h&                  - Magnoliosida

Sub Class ^Wm j¾.h&         - Rosidae

Order ^f.da;%h&                - Myrtalss

Family ^l=,h&                 - Combretaceae

Genus ^>kh&                 - Lumnitzera

Species ^úfYaIh&             - Lumnitzera littorea

r;ñ,a, Ydlh Combretaceae l=,fha Lumnitzera .Khg wh;a fõ' nEßh (Lumnitzra racemosa) Ydlhg jvd u|la fjkia fõ' c,dnqc m%frdayKh fkdfmkajk lfvd,dk Ydlhls' fï Ydlh wdishd;sl rgj, iy W;=reÈ. ´iafÜ%,shdfõ nyq, j yuq jQ kuq;a fï jk úg ñksid f.a úúO fkdukdlï fya;=fjka j| ù hEfï ;¾ckhg ,la ù we;' wo jk úg fï Ydlh Ökfha fuka u › ,xldfõ b;d ÿ¾,N úfYaIhla njg m;a ù we;' Ökh we;=¿ bkaÿ ngysr meismsla (Indo- West - Pacific) l,dmfha fï Ydlh j| ùfï ;¾ckhg m;a Ydlhla f,i y÷kajd § we;' › ,xldfõ o fï Ydlh 1998 r;= o;a; jd¾;dfõ oeä f,i ;¾ckhg m;a Ydlhla f,i y÷kajd § ;sfí'

fï Ydlh Wiska óg¾ 15-20 la fyda Bg úYd, f,i j¾Okh fõ' lfvd,dk m%cdj ;=< ,jK;dj jeä iy jvd;a f.dvìug jkakg fï Ydlh ia:dk.; fõ' .i w÷re meye;s h' l| mdoia:fhka úYd, jk w;r" uq,a fmdf<dj u;=msáka j¾Okh fõ' fyd¢ka fïrE Ydlj, l=vd oKsia uq,a olakg we;'

fïjd jvÈh uÜgfï fyda Bg by< uÜgïj, j¾Okh fõ' r;ñ,a, úfYaIfha m;% nEßh Ydlfha m;%j,g jvd u|la úYd, fõ' Ydlh by<ska w;= fn§ we;s w;r" úhkl wdldrhg ilia ù we;'

idudkHfhka r;ñ,a, Ydlfha mqIam uxcßhla we;s w;r m;% w.%fha fyda md¾Yaúl w;=j, ±lal yels h' mqIamfha fm;s y;rla we;' r;= meye;s h' fï ksid fï Ydlh nEßhj,ska fjkafldg fyd¢ka y÷kd.; yels h'

› ,xldfõ fï Ydlh ±kg iajdNdúl j jd¾;d jkafka ud÷.Õ wYs%; lfvd,dk m%cdfõ muKs' fuys lfvd,dk mßirh weiqf¾ lfvd,dk úfYaI 11 la jd¾;d jk w;r" r;ñ,a, .ia we;af;a 21 la muKs' fï Ydl lsysmh md;uq,a, m%foaYfha fm!oa.,sl bvul j¾. ógr 500 muK l=vd ìï fldgil olakg we;'

fï úfYaIh 1998 r;= o;a; fmdf;a ;¾ckhg ,la jQ Ydlhla jYfhka y÷kajd § we;' tneúka fï Ydlh wdrlaId l< hq;= ;;a;ajhl we;;a fï olajd ta i|yd úfYaI l%shdud¾.hla l%shd;aul lr fkdue;'

r;ñ,a, Ydlfha wfma%,a iy uehs udifha § u,ayg .kS' fï Ydlfha úYd, jYfhka u,a we;sjk w;r cqks iy cQ,s udij, § M, iEfoa' M, o mqIam fuka úYd, jYfhka olakg ,eîu iq,n oiqkla jqj o miq.sh jir 100 l muK ld,fha fuys me< yg.ekSu lsisjl=g fyda jd¾;d ù fkdue;'

fï ia:dkfha îc m%frdayKh fkdùug fya;=j mfia we;s ÿ¾j, lula o" tfia;a fkdue;s kï fjk;a fya;=jla o hkak ms<sn| j lsisjl= lreKq bÈßm;a lr ke;' flfia kuq;a jir lsysmhla u fï îc mÍlaId lsÍfï § fï mßK; îcj,ska 90] lg jeä m%;sY;hla lsishï lDñ ydkshlg ,la j we;s nj fmksKs' fndfydaúg fï ;;a;ajhg fya;=j tfia îc ydks ùu úh yels h' tfukau fï îcj, l,,h m%frdayKh ùug iqÿiq uÜgug j¾Okh fkd ù ;sîu o fï ;;a;ajhg n,md yels nj m¾fhaIlhka fmkajd § we;'

› ,xldfõ fï r;ñ,a, Ydl lsysmfha jákdlu fndfyda h' fï .ia lSmh ksid udÿ.Õg ,enqK jákdlu w;suy;a h' wo fï udÿ.Õ /ïid f;;a ìuls" jkÔù ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg wh;a wNhN+ñhls" ixpdrl wud;HdxYh uÕska fuh ixpdrl m%j¾Ok l,dmhla jYfhka y÷kajd § we;' óg wu;r j fkdfhl=;a rdcH yd rdcH fkdjk ixúOdk uÕska w;s úYd, uqo,la úhoïlr fkdfhl=;a l<ukdlrK ie,eiqï bÈßm;a lr we;'

රතමිල්ල උරුමය ආරක්ෂාකළ මාතාව 

mßir yd iajdNdúl iïm;a wud;HxYh uÕska fï r;ñ,a, Ydl iys; udÿ.Õ f;;a ìu wdY%s; fylafghdr 2300 l muK N+ñ m%foaYhla 2006 jif¾ isg wNhN+ñhla f,i m%ldYhg m;a lrk ,È' fuuÕska fï Ydl lsysmhg hï wdlaIdjla ,enqK o fldf;l=;a ffk;sl ;;a;ajhka ;snqK o fï r;ñ,a, .ia lsysmh wdrlaId lr .ekSug lsisÿ m%dfhda.sl jevms<sj,la fhdod fkdue;' Trej, fld,a,Ej /|ùug wjYH jla jQ yevh iys; Yla;su;a w;= fï Ydlfha mj;sk ksid tajd ksrka;r ;¾ckhg ,la fõ' fï ;;a;ajh u.yerùug fuys jákdlu ms<sn| wjg ck;dj fuka u mdßißl ixpdrlhka oekqïj;a lsÍug §¾>ld,Sk jevms<sfj<l wjYH;dj meyeÈ,s h'

flfia kuq;a jdikdjlg fï bvu wi, Ôj;ajk" fï jákd mßir moaO;sfha ysñldßh jk jhi wjqreÿ 80 la muK jk ldka;djl úiska fï .ia lsysmh wdrlaId lrkq ,efí' fld;rï kS;s Í;s w;ßka ßx.d .sh o ueh f.ka ßx.d fï r;ñ,a, Ydlfhka fld<hlaj;a leãug wmyiq h' weh fï Ydl wdrlaId lrkqfha lfvd,dk .ek fyda mßir úoHdj .ek fkdoek h' tfy;a uq¿ rgg u fï Ydl we;af;a ;ud f.a bvfï muKla nj weh fyd¢ka okS' tfuka u ;ud f.ka miq fï Ydlj, wdrlaIdj ms<sn| j o fo.sähdjla weh ;=< we;'

tfia kï mßirh fjkqfjka y~kÕk ish¨ ixúOdk fuka u iajNdj O¾uhg j.lsh hq;a;ka jYfhka wm ish¨ fok o tla úh hq;= ld,h t<eU we;' tfia ke; fyd;a oekg oeä f,i ;¾ckhg ,laa jQ Ydl ,ehsia;=fõ we;s fï Ydlhg wkd.;fha ysñjkafka j| ù .sh Ydl ,ehsia;=fõ ;u ku igyka lr .ekSu o hkak ms<sn| idOdrK ielhla u;= fõ'

tï' Ô' ufkdaÊ m%ikak

.............................................................................................................................................................................................................................................

අපේ කොටිහපුවන් ගේ අනාගතය අඳුරු යි 

ඔවුන් අපේ පරිසර පද්ධතියේ මුල් ගල් බඳු යි 

කොටියා Felidae කුලය යටතේ වර්ගීකරණය කර ඇති දර්ශනීය සත්ත්වයෙකි. පැන්තෙරා (Panthera)  නමැති ගණ නාමය ඉන්දියා කොටියන්ට යටත් විජිත යුගයේ දී භාවිත කළ පැන්තර් (Panther)  යන්නෙන් බිඳී එන්නකි. මේ නාමය උප මහාද්වීපයේ කොටියන් හැඳින්වීමට තවමත් භාවිත වේ. මේ කුලයට අයත් අනෙකුත් සාමාජිකයන් අතර ජගුවරයෝ, ව්‍යාඝ‍්‍රයෝ, සිංහයෝ හා හිම කොටියෝ ද වෙති. මොවුන් අතුරෙන් නිවර්තන කලාපයේ අප‍්‍රිකාවේ සිට දකුණු හා පෙරදිග ආසියාව දක්වා හොඳින් ව්‍යාප්ත ව ඇත්තේ කොටියන් ය. 

වෙරළබඩ පහත් බිම්වල සිට ඍතූන් වෙනස් වීමෙහි දී හිමෙන් වැසී යන කඳු මුදුන් දක්වා වූ වාසස්ථාන බොහොමයක කොටි ජීවත් වෙති. නාමිබ් හා කලහාරී යන අප‍්‍රිකා කාන්තාරවල ද, ලංකාවේ සිංහරාජ හා ශ‍්‍රී පාද අඩවියේ ද, අප‍්‍රිකා කොංගෝ වනාන්තරය ආදී වැසි වනාන්තරවල ද ජීවත් වන කොටි සෑම ආකාරයක ම වනාන්තර පරිසර පද්ධති ඇසුරෙහි ම ජීවත් වීමේ හැකියාව දරති. නොයෙකුත් දේශගුණ තත්ත්ව හා වාසස්ථාන ආකාර රාශියක ජීවත් වීමට හැකි ආකාරයෙන් මොවුන් අනුවර්තනය වී තිබීම මීට හේතුව යි. තවත් එක් වැදගත් විශේෂයක් වන ඇමූර් කොටි (රුසියන්, සයිබීරියානු ප‍්‍රදේශයේ ජීවත්වන) තද ශීත දේශගුණයක් හා හිම වැස්මක් සහිත කටුක වාසස්ථානයක් වන සයිබීරියාවේ ද ජීවත් වෙති. ලොව වඩාත් හොඳින් අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව දරන ෆිලිඬේ කුලයේ සාමාජිකයන් වන කොටින් ලොව අනුවර්තනය වීමේ හැකියාව වැඩි ම විශාල ක්ෂීරපායී සත්ත්ව විශේෂය විය හැකි ය. 

ශ‍්‍රී ලංකාවේ කොටි ද වෙරළබඩ කලාපයේ සිට උස් කඳු මුදුන් දක්වා වූ සෑම ස්වාභාවික වාසස්ථානයක ම ජීවත් වෙති. ඔවුනට සිය අනුවර්තන හැකියාව හා රහසිගත හැසිරීම් රටා හේතුවෙන් නිරාවරණය නො වී මිනිස් වාසස්ථානයන්ට හා කෘෂි බිම්වලට ඉතා ආසන්නයෙන් ජීවත් වීමේ හැකියාව ඇත. කොටි නිශාචර වන අතර, රාත‍්‍රියේ දී විශාල භූමි පරාසයක් පුරා නිදැල්ලේ හැසිරෙති. දැනට කොටින් කිහිප දෙනකු ඉතා විශාල ජනගහනයක් ජීවත් වන නුවර හා ත‍්‍රිකුණාමලය නගර සභා සීමාවන් තුළට හා පිටතට වරින් වර ගමන් කරන බව අනාවරණය වී ඇත.

ලොව පුරා වෙසෙන කොටි උප විශේෂ අටෙන් එකක් වන ශ‍්‍රී ලංකා කොටියා,(Panthera pardus kotiya) ඔවුන් පැවැත එන ඉන්දියා කොටින් ද ඇතුළු ව අනෙකුත් සෑම උප විශේෂයකින් ම පැහැදිලි ව වෙනස් වේ. මොවුන් ගෝලීය ව ඉතා වැදගත් උප විශේෂයකි. මන්ද, ජානමය වශයෙන් ඔවුන් අනන්‍ය වන අතර, දිවාචර හැසිරීම පෙන්වීම නිසා අනෙකුත් උප විශේෂ මෙන් නො ව ඉතා පහසුවෙන් දැකගත හැකි වන බැවිනි. තව ද අප දූපතේ කොටින්, ආහාර දාමයන්හි අවසන් පුරුක සාදන අතර, ඔවුන් හා තරග වැදීමට තරගකරුවන් නොමැත. ලොව අනෙකුත් ප‍්‍රදේශවල කොටින්ට නිතර ම ඔවුන්ට වඩා ප‍්‍රමාණයෙන් විශාල වූ ද, ශක්තිමත් වූ ද, කොටින් නොඉවසන සුළු වූ ව්‍යාඝ‍්‍රයන් හෝ සිංහයන් සමඟ තරග කිරීමට සිදු ව ඇත. ශ‍්‍රී ලංකාවේ කොටින්ට ඇති අසමසම ස්ථානය ඔවුන් ගේ හැසිරීම හා පෞරුෂත්වය කෙරෙහි බලපාන්නට ඇති බව පෙනී යයි. ශ‍්‍රී ලංකා කොටි ඔවුනට වඩා ප‍්‍රමාණයෙන් විශාල විය හැකි අමුවර් කොටින් හැරුණු කොට අනෙකුත් සියලූ කොටි වර්ගවලට වඩා ප‍්‍රමාණයෙන් විශාල වනවාක් මෙන් ම දිවාචර ද සමාජශීලී ද වෙති. වනගත කොටින් දිවා කාලයේ හැසිරෙනු දැකබලා ගැනීමට ලොව වඩාත් සුදුසු ස්ථාන නම් යාල හා විල්පත්තු ජාතික වනෝද්‍යාන යි. 

සෑම කොටියකුට ම පෞද්ගලික ව අනන්‍ය වූ කළු පැහැති පුල්ලි දක්නට ලැබේ. ඔවුන් ගේ ලෝම වැස්මේ පසුබිම් වර්ණය ළා කහ පැහැයේ සිට රන්වන් දුඹුරු පැහැය දක්වා වෙනස් විය හැකි අතර, මේ රටාවන් භාවිතයෙන් කොටින් එකෙකා ගෙන් වෙන්කර හඳුනාගත හැකි ය. ශ‍්‍රී ලංකාවේ කොටින් ගෙන් බොහොමයක් දෙන ඉතා අලංකාර වර්ණයෙන් යුක්ත වන අතර, රන්වන් කහ පැහැති ලෝම වැස්මක් දරයි. පපුව හා උදර ප‍්‍රදේශවල සුදු පැහැය දක්නට ලැබේ. වැඩුණු පිරිමි සතුන්, වැඩුණු ගැහැනු සතුනට වඩා 30% - 50% අතර ප‍්‍රමාණයකින් විශාල ය. පැටවුන් ඉතා ම දඟකාර හා සිත් ගන්නා සුලූ ය. 

ඉතා අලංකාර වර්ණවත් ලෝම වැස්මත්, ක‍්‍රියාශීලී බවත්, සුන්දරත්වයත්, රහසිගත භාවයත් නිසා කොටින් ලොව පුරා සත්ත්වලෝලීන් රාශියක ගේ ආකර්ෂණය ගෙන ඇත. කොටින් දැක බලා ගැනීමට ඉතා ම සුදුසු ස්ථානයක හෝ වේලාවක දී වුව ඔවුන් පෙනී සිටීමට තෝරා ගන්නා වේලාවක හැර දැකගත නොහැකි ය. කොටියන් වනාන්තරය තුළ නිදැල්ලේ හැසිරෙනු හොඳින් දැකගත් අතළොස්සක් නොසැලී සිටිය දී තවත් මා වැනි වූ අතළොස්සක් ජීවිතය පුරා ඔවුනට රැුඳෙන ආකාරයෙන් තදින් ම ආකර්ෂණය වෙති. 

අපේ රටට කොටින් දෙආකාරයකින් වැදගත් ය. එනම්, අග‍්‍රස්ථ පළමු පෙළ විලෝපියකු වශයෙන් මෙන් ම මුල්ගල් විශේෂයක් වශයෙනි. ඔවුන් ශාක භක්ෂකයන් සංඛ්‍යාව පාලනය කරමින් ප‍්‍රමාණය ඉක්මවා උලා කෑම හේතුවෙන් මුළු පරිසර පද්ධතිය ම බිඳ වැටීම වළක්වාලයි. පරිසර පද්ධතියක් ආරුක්කුවක් හා සමාන කොට සැලැකිය හැකි ය. ආරුක්කුවක සෑම ගඩොලක් ම ඊළඟ ගඩොල සඳහා ආධාරකයක් වශයෙන් ක‍්‍රියා කරයි. මධ්‍යයේ ඇති මුල් ගල සෑම ගඩොලක් ම එකට බැඳ තබා ගනී. එබැවින් මේ මුල් ගල ඉවත් කළ හොත් අනිවාර්යයෙන් ම ඉතිරි ගඩොල් සියල්ල බිඳ වැටේ. මේ ආකාරයෙන් ම කොටින් මුල් ගල් විශේෂයක් වශයෙන් වැදගත් වන අතර, එය ඉවත් වීමෙන් මුළු පරිසර පද්ධතිය ම ක‍්‍රමයෙන් බිඳ වැටීමට ලක් වේ. කෙසේ වුව ද කොටින් අවස්ථාවාදී විලෝපිකයන් ය. ඔවුන් ගේ ආහාර ශාක භක්ෂකයන්ට පමණක් සීමා නො වේ. ඔවුහු පුළුල් පරාසරයක ගොදුරු මෙන් ම මළකුණු ද ආහාරයට ගනිති. මේ ලක්ෂණ වෙනත් කිසි ම ෆිලිඬේ සාමාජිකයකුට ජීවත් විය නොහැකි ආකාරයේ සීමාකාරී තත්ත්ව සහිත වාසස්ථානවල කොටින්ට ජීවත් වීමේ හැකියාව ලබා දේ. 

දෙවනුව ශ‍්‍රී ලංකාවේ සොබා සංචාරය හා අදාළ ව මිල කළ නොහැකි මූල්‍ය වටිනාකමක් කොටින්ට ඇත. ජාතික වනෝද්‍යාන හා වෙනත් ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ ඉදිරියට පවත්වා ගැනීමට නම් ඒ ප‍්‍රදේශ කෙරෙහි බලපෑම් ඇති කරන නොයෙකුත් තලවලින් ක‍්‍රියාත්මක වන පිරිස් වෙත මූල්‍ය දෘෂ්ටිකෝණයෙන් සලකන කල කොටින් ගේ ඇති වැදගත්කම පහදා දීම අත්‍යවශ්‍ය ය. ඒ සඳහා ඒ ප‍්‍රදේශවල මූල්‍ය වටිනාකම හා ස්වශක්තතාව අනෙකුත් භාවිතයන්ට එරෙහි ව මිනුම් කොට පෙන්වා දිය යුතු වේ. මේ අතින් බලන විට තමා වැඩියෙන් ම ආකර්ෂණය වන අලින් හා කොටියන් දැකීම වෙනුවෙන් සංචාරකයෝ විශාල වශයෙන් මුදල් වැය කිරීමට පෙළඹෙති. මෙබඳු ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශවල මූල්‍ය වටිනාකම කෙරෙහි මේ සත්ත්වයන් ගේ වැදගත්කම කිසි සේත් නොතකා හැරිය නොහැකි ය.

අප රටේ කොටින් වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ නොයෙක් ආකාරයේ තර්ජන හමුවේ නොනැසී පැවත ආව ද දැන් දැන් ඔවුනට එල්ල වන්නේ මෙතෙක් මුහුණ නොදුන් නව ආකාරයක අභියෝගයන් ය. වර්ග කිලෝමීටර 65,000 ක ජීවත්වන ඉඩම් තණ්හාව ඉහවහා ගිය මිනිස්සු මිලියන විස්සක්, ඉතා විශාල බිම් ප‍්‍රමාණයක් ඔවුන් ගේ වාසය හා අනෙකුත් අවශ්‍යතා සඳහා භාවිත කරති. ආසන්න ඉතිහාසයේ මෙතෙක් නො වූ විරූ වේගයකින් වනාන්තර භූමි සංවර්ධන ක‍්‍රියා හා සමඟ කෘෂිකාර්මික භූමි බවට පරිවර්තනය වේ. එපමණක් නො ව ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශවලට පවා හානිකරමින් මේ කටයුතු සිදු වේ. පවතින නීති බලාත්මක කිරීමේ දුර්වලතාව ද අදාළ දෙපාර්තමේන්තුවල සියලූ මට්ටමින් සිදුවන දූෂණ හා අවස්ථාවාදී දේශපාලන හේතු ද කෘෂිකර්මාන්තය, ජනාවාස පිහිටුවීම හෝ අනෙකුත් ක‍්‍රියා සඳහා සිදු කරන නීති විරෝධී වනාන්තර එළි කිරීම් ද දිනෙන් දින ඉහළ යමින් ඉතා දරුණු අන්තරායයකට සියලූ දොරටු විවර කොට ඇත. 

තවදුරටත්, කුඩා හා විශාල පරිමාණයේ හෝටල්කරුවන් ගේ ද අනුග‍්‍රහය ඇති ව සිදු වන දඩමස් ව්‍යාපාරය ද කොටින් ගේ ගොදුරු උදුරා ගන්නා බැවින්, ඔවුහු ආහාර සොයා ගෙන මිනිස් වාසස්ථානවලට පැමිණීමට පෙලැඹෙති. එවිට මිනිසුන් හා කොටින් අතර ගැටුම් වැඩි වේ. තව ද කොටින් ගේ සම, දත් හා නිය විකිණීම සඳහා ද ඔවුන් මරා දමනු දැකිය හැකි ය. තම වාසස්ථානයේ ආකාරය අනුව වාසය කරන සංඛ්‍යාව වෙනස් වන බැවින් දැනට කොටි ගහනය කොපමණක් දැ යි ගණන් බැලීමට හැකියාවක් නොමැත. කොටින් සිය ගණනක් හෝ දහසකට ආසන්න ප‍්‍රමාණයක් ඇතැ යි යන්න වඩාත් මධ්‍යස්ථ තක්සේරුවක් විය හැකි අතර කොටි ගහනය ක‍්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් පවතින බව නම් අවිවාදිත ය. 

ලංකාවේ කොටි ගහනය ඵලදායී ආකාරයෙන් සංරක්ෂණය කිරීමට නම් අප රටට ඔවුන් ගේ ඇති සැබෑ වැදගත්කමත්, ඔවුන් මුහුණ දෙන තර්ජන පිළිබඳවත් තක්සේරු කිරීමේ හා දැනුම්වත් කිරීමේ වැඩසටහන් ඉතා වැදගත් ය. තවදුරටත්, වනගත කොටි ගහනය රැකගැනීම සඳහා වන සත්ත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනතින් දැඩි නීති රීති පනවා එපමණකින් මන:කල්පිත සුරක්ෂිත භාවයක් ඇති කර ගනිමින් සෑහීමට පත් වීම ප‍්‍රමාණවත් නො වේ. ඉන් ඔබ්බට ඒ නීති ක‍්‍රියාත්මක කිරීම හා බලාත්මක කිරීම ඔවුන් ගේ පැවැත්ම සඳහා බලපාන අනිවාර්යය කටයුත්තකි. 

වන සත්ත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත නිරතුරු ව උල්ලංඝනය වෙද්දී ඒ පිළිබඳ ව අනාවරණය කර ගැනීමටත්, ඊට විරුද්ධ ව නෛතික ක‍්‍රියාමාර්ග ගැනීමටත් අපොහොසත් වේ නම් තවදුරටත් එය කෙටුම්පත් කරන ලද අවස්ථාවේ බලාපොරොත්තු වූ තරම් වැදගත්කමක් සහිත ලේඛනයක් වීමට අපොහොසත් වී ඇති බව පෙනී යයි. ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ තුළ කිසිදු දඩුවමකට යටත් වීමකින් තොර ව විශාල වශයෙන් නීති උල්ලංඝනය කිරීම් සිදුවීමත්, දිනෙන් දින කොටින් බහුල ව මරණයට පත් වීමත් හමුවේ මේ පිළිබඳ ව කිසිදු ක‍්‍රියාමාර්ගයක් නොගැනීම මේ අගනා විශේෂය අප රටේ නොනැසී පවත්වා ගැනීම කෙරෙහි ඉතා හානිකර අන්දමින් බලපානු ඇති බව කනගාටුවෙන් වුව ද සඳහන් කළ යුතු ය. 

රුක්ෂන් ජයවර්ධන