vol 12


vol 12


සදාහරිත කලාපය - 12
ඇතුළත....................


  • හෝටල් සදා කෙලෙසන දුම්බර අඩවියේ හුදෙකලා වන කුට්ටි පමණක් ඉතිරි වේ
  • උභයජීවී හා උරග විවිධත්වයෙන් අගපත් සමනොළ අඩවියේ උඩමාලිබොඩ 
  • බඩ ඉරිඟු බජිරි නොකන බත් කන ජාතියක් වීමේ අබිරහස
  • මිලේච්ඡු සංවර්ධනයේ ගොදුරු බිම වන සෝමාලියාවෙන් ඉගෙන් ගනිමු
  • ජනදිවියත් පරිසරයත් වනසන කළුගල් කැඩිල්ලට අවසර ද
  • සිංහල අවුරුද්දට දත සුද්දනුත් සොයන බුලත්
  • කොළඹ කාක්කන් ගේ ගහන වර්ධනයේ වාසිය කොවුලන්ට
  • සංවර්ධන ක‍්‍රමය හරි නම් පරිසරය රැකෙනවා
  • ගම්මැද්ද මල්වර වෙලා බක්මහ මංගල්ලෙ කැඳවනා
  • භූමි භාග රමණීය ය වන ළැහැබ් ප‍්‍රසාදජනක ය
  • සොබාදහමට සමීප විය යුතු සංචරණය
  • සතට අහර සෙවණ සදන නුග ගණයේ ඇත්තෝ
  • ආක‍්‍රමණශීලි වැලන්ටයින්ට ඉඩ දී බලා සිටිමු ද


.............................................................................................................................................................................................................................................










fydag,a iod flf,ik ÿïndkd wvúfha
yqfol,d jk l=Üá muKla b;sß fõo@

,xldfõ iqúfYaIS ffcj l,dmhla jk ÿïnr wvúfha ^kl,aia l÷lrh& /ljrKh ;j ÿrg;a ;yjqre lsÍu i|yd kS;s iïmdokh úh hq;= wjêhl" tkï óg jir mylg muK by; tys ffcj m%cdj f.a /ljrKhg n,mEï we;s úh yels wdldrfha .eiÜ ksfõokhla m%ldYhg m;a úh' fuh isÿ lerefKa cd;sl mdßißl mk; hgf;a 2007 cQ,s 23 jk Èk wxl 1507$9 ork .eiÜ ksfõokh uÕska zzkl,aia mdßißl wdrlaIl m%foaYhlaZZ f,i m%ldYhg m;a lsÍfuks' neÆ ne,aug ÿïnr l÷lrfha meje;au ;yjqre lsÍug fï .eiÜ ksfõokh m%ldYhg m;a l< nj fmkqK o tuÕska isÿ lr we;af;a, we;s úh yels wys;lr n,mEï úêu;a lsÍulss' t fia ke;fyd;a ÿïnr wvúfha msysá mjrd.ekSug kshñ; fm!oa.,sl jkdka;r bvïj, yd bvï m%;sixialrK fldñIka iNdj hgf;a md,kh jk jkdka;r bvïj, úúO ixj¾Ok l%shdldrlï isÿ lsÍu i|yd wjir ,nd§fï hka;%Khla ieliSuls' bka isÿ jQfha kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg bvï mjrd .ekSfï ls%hdj,shg n,mEï t,a,ùuls' t fia u mjrd .ekSug fhdaÔ; bvïj, ixj¾Ok l%shdldrlï isÿ lsÍug wjia:dj ,eîuls' ;j o fï fya;=fjka isÿ ù we;af;a bvï w;am;a lr .ekSfï mkf;a wxl 2 j.ka;sh hgf;a ksl=;a lr we;s mjrd .ekSfï ksfhda. W,a,x>kh lsÍug wjia:dj ,nd§uls' fojk j.ka;sh hgf;a ksfõok ksl=;a l<" mjrd .ekSug fhdað; bvul ixj¾Ok lghq;= isÿ lsÍu imqrd ;ykï fõ' tfy;a cd;sl mdßißl mk; hgf;a ksl=;a l< .eiÜ ksfõokh uÕska kej; jrla ta bvïj, ixj¾Ok lghq;= i|yd wjia:dj ,nd§u hkq tlsfklg mriamr úfrdaë ;;a;ajhls' fï fya;=fjka ÿïnr wvúh u ;¾ckhg ,la j ;sfí'
le,E wd{d mk; ^j¾;udkfha fuh 2009 wxl 65 ork mk;ska ixfYdaê; jk ixrlaIK wd{d mk; f,i ye¢ka fõ& hgf;a 2000'05'05 jk Èk wxl 1130$22 ork .eiÜ ksfõokh uÕska kl,aia ixrlaIK jkdka;rh f,i m%ldYhg m;a l< ÿïnr wvúfha ixrlaIK jkdka;rhg wh;a fkdjk" fm%arl l,dmfha (Buffer Zone) msysá fm!oa.,sl bvïj, yd fjk;a rcfha bvïj, isÿ lefrk ixj¾Ok l%shdj,Ska md,kh lsÍu i|yd by; .eiÜ ksfõokh m%ldYhg m;a l< hq;= j ;sìKs' tfy;a ta .eiÜ ksfõokfha mj;sk wvq ¨yqvqlï fya;=fjka ÿïnr l÷lrfha ffcj m%cdj f.a meje;aug n,mEï we;s úh yels nj uq,a wjia:djkays § wm úiska fmkakd fokq ,enqj o n,OdÍyq ta i|yd lsisÿ l%shdud¾.hla fkd .;ay' tys wys;lr m%;sM, wo jk úg oel.kakg ;sfí'
fï fudfydf;a mjd ÿïnr wvúfha ffcj m%cdjg;a wkd.; meje;aug;a n,mEï we;s jk wdldrfhka ixj¾Ok lghq;= Ys>%fhka isÿ fjhs' úfYaIfhka ÿïnr wvúh mqrd ;ekska ;ek fï jk úg ixpdrl fydag,a .Kkdjla bÈ lr ;sfí' ;j;a fydag,a .Kkdjla bÈ lrñka mj;S' kl,aia ixrlaIK jkdka;rh ;=< .Sßiaj;a;" fldiaf.d,a,j;a;" fldanÜ.ema" wÜg,fjÜgqj ^;x.mamqj ud¾.fha&" f.dakuvj;a; ^ßjiagka m%foaYfha&" m;k yd iqÿ., hk kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg mjrd .ekSug kshñ; m%foaYhkays fï jk úg o fydag,a bÈlr ;sfnkq oelal yels h'
msgj," f.dakuvj;af;a wlalr foll N+ñhl bÈlr we;s wiakd¾ tia' uqidð hk whg wh;a fydag,h yd tA wdY%s; jkdka;r bvï kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg mjrd .ekSfï lghq;= k;r lsÍu i|yd bvï wud;HxYh uÕska bvï w;am;a lr .ekSfï mkf;a 50 jk j.ka;sh hgf;a wud;Hjrhdg we;s n,;, Ndú; lrñka mjrd .ekSfï lghq;= k;r lsÍug mshjr f.k ;sfí' fuh ixrlaIK lghq;= i|yd wys;lr n,mEï we;s lrk je/È mQ¾jdo¾Y ,nd §uls'
.Sßiaj;af;a fydag,h bÈ lr we;af;a fmdf,dkakrefõ ß<jqka ms<sn| j m¾fhaIK isÿ l< wdpd¾h ägia kï úfoaYslhd h' uy,a ;=klska iukaú; fï fydag,h úfoaYSh m¾fhaIlhka i|yd ,nd §ug kshñ; nj i|yka fõ' b;d iqúfYaIS jkdka;rhla weiqf¾ fï wdldrfhka úfoaYslhl= mj;ajdf.k hk fydag,hlska isÿ úh yelafla l=ula o@ fuuÕska ljr wdldrfha cdk iïm;a wm ráka msgux jkq weoao hkak ms<sn| j n,OdÍka is;d ne,sh hq;= h'
msgj," f.dakuvj;af;a msysá fldaÜfÜf.dv n;sla wdh;kfha ysñlreg wh;a ksjdvq ksfla;kh iuia; ÿïnr wvúhg u uyd ysirohls' fuys ysñlre jk ksYdka; fldaÜfÜf.dv ;u foaYmd,k in|;d Ndú; lrñka ÿïnr wvúfha yd ta wdYs%; me/Ks .ïudkj, bvï úúO mqoa.,hkag ,nd fohs' ta bvïj, fï jk úg fydag,a bÈlsÍu isÿ fjhs' fuys § rfÜ by< u fmf<a wh f.a kï Ndú; lrñka fï ls%hdj,sfha ksr; jkq fmfkhs' fï ksid ÿïnr wvúfha wegekaj, jeks idïm%odhsl .ïudkj, ck;dj f.a Ôjk meje;aug;a ÿïnr wvúfha ffcj m%cdj f.a Ôjk meje;aug;a fndfyda n,mEï t,a, ù we;'
msgj," f.dakuvj;af;a msysá ã' tÉ' iS' uk;=x. hk whg wh;a wlalr 149 lska hq;a jkdka;r N+ñh yd ,.a., nx.,dj fyj;a fld;,dj, nx.,dj kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg mjrd .ekSfï lghq;= k;r lsÍug o uy;a n,mEï isÿ fjñka mj;S'
fldanÜ.ema m%foaYfha Wmq,a ygkaf.dv hk wh mj;ajdf.k hk fydag,hg úfoaYSh ixpdrlfhda ksrka;rfhka meñfK;s' fu fia meñfKk úfoaYslfhda wkjirfhka ixrlaIK jkdka;r ;=<g o we;=¿ fj;s' Tjqka tys isÿ lrk l%shdldrlï ms<sn| j fidhd ne,Sug jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg m%udKj;a ks,OdÍka fkdue;' fï ;;a;ajh oekg fo.=K f;.=K ù we;af;a w¨f;ka ixpdrl fydag,a fndfyduhla ÿïnr wvúh mqrd msysgd ;sfnk ksid h'
leysfn,a,d ^Sri Lanka Blue Magpie
iqÿ., m%foaYfha bÈl< fydag,h msysgd we;af;a ÿïnr wvúfha fyd¢ka ieÕj.;a m%foaYhl h' r;af;dg - b¿lal=Uqr ^î 274 ud¾.h& ud¾.fha 27 yd 28 lsf,daógr lKq w;ßka iqÿ., m%foaYh olajd úys§ we;s lr;a; ud¾.fha lsf,daógr 8 la muK ÿßka ud¾.h wjidkfha fï fydag,h msysgd we;' frdahs o is,ajd hk whg wh;a j ;snQ r;akskao" iqÿ., fylaghdr 21'915 la jk bvu ysgmq .=jka yuqodm;s" udKav,sl m%OdkS thdudI,a frdIdka .=K;s,l uy;d úiska ñ, § .kq ,en fï úYd, fydag,h bÈ lrk ,È' fï bvu ,.a., m%dfoaYSh f,alï úiska bvï wd{d mk;g wkqj mjrd .kq ,eîug ksfhda. ksl=;a l< bvuls' .=jka yuqod fin¿ka f.a wdrlaIdj hgf;a fï fydag,h bÈ l< w;r wo jk úg o ta m%foaYhg lsisjl=g we;=¿ fkdúh yels wdldrhg wdrlaIdj fhdod we;' fï fydag,fha m%Odk msúiqï uÕ jk r;af;dg - b¿lal=Uqr ud¾.fha “Mt. Rehaly” hkqfjka i|yka kdu mqjrejla o wo jk úg bÈ lr ;sfí' ta kdu mqjrej háka —mßir ujq ks;s iqrlsuq˜ f,i i|yka lrñka fï fydag,fhka ÿïnr wvúh jekeiSu isÿ lef¾' ta nj fydÈka ;yjqre jkafka fï fydag,fha kej;S isá m¾fhaIK lKavdhula ÿïnr wÕ lgqiaika úYd, m%udKhla miq.sh od jkdka;rfhka tl;= lr ;sîfuks' fï ;;a;ajhkag ÿïnr wvúhg uqyqK §ug isÿ jkafka fï wkjir fydag,a fya;=fjks'
fï fydag,hg msúiSug ÿïnr wvúh Tiafia ;j;a ud¾.hla f,i lnr.," ksfldf,dh yryd iqÿ., olajd ud¾.hla jkdka;r yd m;ka ìï Tiafia bÈ lef¾' kS;sh l%shd;aul lsÍug isák rfÜ j.lsj hq;= mqoa.,hka u ;u n,h whq;= f,i fhdojd kS;s W,a,x>kh lrñka fujka oE isÿ lsÍu lk.dgqjg lreKls' ta jro fmkakd ÿka úg o ;u n,h whq;= f,i Ndú; lrñka fï fydag,h wLKav j mj;ajdf.k hEu ms<sn| j wms lïmdjg m;a fjuq'
ÿïnr wvúh mqrd ;ekska ;ek bÈjk ixpdrl ksfla;k fya;=fjka wkd.;fha § fndfyda n,mEï jkdka;r moaO;shg isÿ úh yels h' úfYaIfhka kl,aia ixrlaIK jkdka;rfha wkjir l%shdldrlï isÿ lsÍu" wkjirfhka we;=¿ ùu" kS;s úfrdaë f,i jk i;=ka tl;= lsÍu" ovuia cdjdru" fydag,aj,ska neyer,k ridhksl øjH ixfõ§ mßir moaO;Skag tlalsÍu jeks ydkslr l%shd /ila oekgu;a isÿfjñka mj;S'
ÿïnr wÕ lgqiaid  ^Ceratophora tennentii&
fylaghdr 21"000 la muK m%foaYhla mqrd jHdma; j we;s ÿïnr l÷lrfhka ,xldfõ uq¿ N+ñ m%udKfhka 0'32la muK wdjrKh ù we;' uOHu m<df;a uykqjr Èia;S%lalfha ñ‚fma" Wvÿïnr" md;ÿïnr yd mkaú, hk m%dfoaYSh f,alï fldÜGdi y;f¾ iy ud;f,a Èia;S%lalfha Wl=fj,' r;af;dg" ,.a.," m,af,a.u yd ú,a.u hk m%dfoaYSh f,alï fldÜGdY mfya ÿïnr l÷lrh jHdma; j ;sfí' 1995 wxl 23 ork mk;ska ixfYdaê; 1907 wxl 16 ork le,E wd{d mk;g wkqj" ixfYdaê; mk;ska ,enqKq n,;, m%ldr j 3 w^1& jeks j.ka;sh hgf;a 2000 uehs ui 05 jk Èk wxl 1130$22 ork .eiÜ ksfõokh uÕska ÿïnr l÷lrfha rchg wh;a jkdka;r fylaghdr 17825 la muK jk N+ñ m%udKhla ,xldfõ m%:u ixrlaIK jkdka;rh f,i m%ldYhg m;a lrk ,§' ixrlaIK jkdka;rh f,i m%ldYhg m;a l< N+ñfha fm!oa.,sl bvï yd fjk;a rcfha bvï fylaghdr 2000 la muK fõ' tAjd fï jk úg l%udKql+, j jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j hg;g mjrd .ekSfï lghq;= isÿ fjñka mj;S' tfy;a tys ukao.dñ iajrEmh yd jkaÈ f.ùïj, m%udo ùï fya;=fjka fï jkdka;r bvï mjrd .ekSfï lghq;= jHdl+, ;;a;ajhg m;a j ;sfí'
ÿïnr wvúfha N+ úIu;dj
iuia; ÿïnr l÷lrfha meyeÈ,s j y÷kd.; yels l÷ uqÿka 35la iy l÷jeá 17la muK fjhs' tA w;=ßka Wi u l÷YsLrh f.dïndks., l÷YsLrh fjhs' tys Wi ógr 1904 ls' óg wu;r j kl,aia ^ñgr 1862&" lsß.,afmd;a; ^ógr 1646&" ÿïndkd., ^ógr 1642&" l¿myk ^ógr 1628&" judrmq., ^ógr 1558&" foda;¿., ^ógr 1553&" flfy,afmd;afodarej., ^ógr 1528&" m;k., ^ógr 1514&" f;,Uq., ^ógr 1331& yd ,fla., ^ógr 1317& jeks l÷YsLr .Kkdjls'
ÿïnr wvúfha c,úoHd;aul jeo.;alu
iuia; ÿïnr l÷lrh u ,xldfõ È. u .x.dj jk uyje,s .fÕa m%Odk;u c, fmdaIl m%foaYh hs' uyje,s c, fmdaIl m%foaY w;=ßka 30la muK wdjrKh jkafka ÿïnr l÷lrfhks' fï l÷lrfha ngysr nEjqfuka mgka.kakd yq¿ .Õ;a" kef.kysr nEjqfï W;=re fldgiska mgka .kakd l¿ .Õ;a" kefÕkysr nEjqfï ol=Kq fldgiska mgka .kakd ySka .Õ;a uyje,s .fÕa m%Odk fmdaIl Èhoyrdfjda fj;s' fï Èhoyrdjka ÿïnr jkfm; ;=< § l=vd Èhoyrdjka .Kkdjlska fmdaIKh fõ' óg wu;r j yi,l Th" f;,s.ï Th" ySka Th" lrUleáh Th" ÿïnr l÷lrfhka fmdaIKh jk uyje,s .fÕa wfkla fmdaIl Èh oyrdjka h' jkdka;rh weiqf¾ msysá fï Èhoyrdjka f.a .,dhEfï ßoauh fya;=fjka ks¾udKh jQ Èhwe,s .Kkdjla o fjhs' ÿïnr we,a," Wv¥ú,s we,a," jeoaÞmeks we,a," fiare we,a," Èhle/,a," óuQf¾ we,a," r;akskao we,a," l¿myk we,a," yq¿.y we,a, yd r;ak we,a, tA w;r fjhs'
ÿïnr wvúfha idïm%odhsl .ïudk
ÿïnr wvúh .ïudk 93 la yd iïnkaO ù we;s w;r fuys yqfol,d .ïudk .Kkdjla msysgd ;sfí'
okafoks l=Uqr" fmd;a;egfj," ly.," oïuka;ekak" Èjq,a.iam;k" wegekaj," j,iauq,a," rUqlajej" Wv., fofndlal" .,uqÿk" m,af,., fofndlal" ó.yuv" ueolef,a" óuqf¾" lhsldj," f.dauf¾" jvj, lkao" fk,a,slef,a" kdrka.uqj jeks yqfol,d .ïudk .Kkdjla fjhs' fï .ïudkj, ck;dj i;= idïm%odhsl oekqu ÿïnr l÷lrh yd neÿKq wmg u wkkH uyd¾> iïm;ls' tfy;a fuhska iuyr .ïudk j¾;udkfha mj;sk ÿIAlr;d fya;=fjka ckY=kH m%foaY njg mßj¾;kh fjñka mj;s'
ÿïnr wvúfha Ydl úúO;ajh
óg¾ 760 isg óg¾ 1900 olajd WÉp;aj mrdih weiqf¾ msysá lÿjeáj,ska iukaú; ÿïnr l÷lrfha úúO jQ iajdNdúl mßir moaO;Skays wêl úúO;ajhla ±l.; yels fõ' f;;a l÷lr jkdka;r ^j,dl=¿ jkdka;r&" l=re jkdka;r" f;;a Wm l÷lr jkdka;r" w;rueÈ l,dmSh l÷lr jkdka;r" úh<s ñY% iÞyß; jkdka;r" .x.dYs%; jkdka;r" f;;a m;k ;DK ìï" úh<s m;k ;DK ìï" <÷ le,E ìï ÿïnr l÷lrfha jHdma; j we;'
ÿïnr l÷lrfha" j,dl=¿ jkdka;r fyj;a by< l÷lr jkdka;r m%foaYfha lSk ^Calophyllum trapezifoliumCalophyllum walkeri - E&" Garcinia echinocarpa, fk¿ ^Strobilanthes pulcherrima, Strobilanthes sexennis& jeks Ydl ±l.; yels fõ' Wm l÷lr f;;a jkdka;r wdYs%; j u,a fjr¿ ^Eleocarpus gladulifer - E&" u,fndv ^Myristica dactyloides& jeks Ydl o" w;rueÈ l,dmSh l÷lr jkdka;rhkays ueáojq, ^Actinodaphne stenophylla - E&" wegùr ^Drypeter gardneri - E& jeks Ydl o ±l.; yels fõ' úh<s ñY% iÞyß; jkdka;r wdYs%; j fudr ^Dimocarpus longan&" nÿ,a, ^Semecarpus nigroviridis&" ñ,a, ^Vitex altissima& jeks Ydl jd¾;d fõ' .x.dYs%; jkdka;r ;Srfha ;sôß ^Diospyras malabarica&" fldgÈUq, ^Ficas hispida)" wÜálald ^Ficus racemosa&" wegU ^Mangifera zeylanica) jeks Ydl olakg ,efí' f;;a m;ka ;DKN+ñ wdYS%; j we;awä ^Elephantopus scaber&" ìkr ^Exacum trinervium&" je,a m;amdv.ï ^Mollugo oppositifolia&" msgjlald ^Phyllanthus dedilis& yd ks,afudk/iai ^Utricularis bifida& jeks Ydl o úh<s m;ka ìïj, relaw;a;k ^Alstonia scholaris&" ySka wefgdar ^Cynadon dactylon&" udkd ^Cymbopogon nardus&" b¿la ^Imperata cylindrica, Themeda tremula& jeks Ydl úfYaI .Kkdjla ±lal yels h'
ÿïnr wvúfha úúO jQ mßir moaO;Skays Ydl úúO;ajh ms<sn| j mq¿,a wOHhkhla fï jk úg isÿ lr fkdue;s jqj o f,dal ixrlaIK ix.uh uÕska isÿ lereKq wOHhkhg wkqj l=, 141 lg wh;a imqIam Ydl úfYaI 1033 la fï m%foaYfhka y÷kdf.k ;sfí' tA w;=ßka Ydl úfYaI 160 la ,xldjg wdfõKsl fõ' fï w;r Ydl úfYaI 225 la ±juh úfYaI jk w;r" b;sßh m÷re fyda me<Eá fjhs' ,xldfõ jd¾;d ù we;s iuia; Ydl úfYaI w;=ßka 27'4% la muK iy" ,xldjg wdfõ‚l Ydl úfYaI w;=ßka 17'3% la muK ÿïnr l÷lrfhka jd¾;d ùu fï jk wvúfha iqúfYaI;ajh hs' uq¿ f,dúka u ÿïnr wvúhg muKla iSud jQ Ydl úfYaI yhla fjhs' lSk úfYaIhla jk Calophyllum cuneifolium, oU úfYaI jk Syzygium congylos, Syzygium madugodensis yd Eugenia apica hk Ydl úfYaI y;r iy uE;l § fidhd .;a Ilex knucalensis Ydlh ÿïnr wvúhg wdfõKsl Ydl fjhs' ÿïnr wvúfha msgj, m;k jeks m;ka ìïj, olakg ,efnk m;ka w, (Brachystelma lankana) Ydlh o ÿïnr wvúhg wdfõKsl Ydl w;r fjhs'
úfYaIfhka l÷lr f;;a jkdka;r" Wm l÷lr f;;a jkdka;r yd .x.dYS%; jkdka;rhkays Wvjeähd yd ójk Ydl nyq, j ±l.; yels fõ' ÿïnr l÷lrfha ±l .; yels Wvjeähd Ydl úfYaI w;r Adrorhizon purnuracens, Eria bicolor, Podochilus falcatus, Malaxis purpurea, Pholidota imbricata yd rdiaik ^Vanda tesserllata& jeks Ydl fjhs'
fuys ójk Ydl úfYaI 42 la y÷kdf.k we;s w;r bka úfYaI 06 la ,xldjg wdfõKsl fjhs' ÿ¾,N ójk Ydl úfYaI jk Elaphoglossum spathulatum, Botrychium daucifolium, Huperzia phyllantha yd Psilotum nudum  ÿïnr wvúfhka jd¾;d fõ'
ÿïnr wvúfha i;a;aj úúO;ajh
u,a fm;shd  ^Puntius srilankensis&
ÿïnr l÷lrfha i;a;aj úúO;ajh ms<sn| j ie,elSfï § mDIaGjxYS i;a;aj ldKav my ms<sn| j yd wmDIaGjxYS i;a;aj ldKav jk iuk<hka yd f.dv f.d¿fn,a,ka f.a úúO;ajh ms<sn| j ie,elsh hq;= wOHhkhka isÿ lr ;sfí' f,dal ixrlaIK ix.uh" úúO m¾fhaIlhka iy fï ,shqïlre úiska by; i;a;aj ldKav y; ms<sn| j isÿ l< wOHhkhka f.a o;a; iïmsKavkh lereKq úg fuys i;a;aj úúO;ajh ms<sn| j ukd wjfndaOhla ,nd.; yels fõ'
WNhÔùka" Wr.hka" u;aiHhka" mlaISka" laISrmdhska" iuk<hka yd f.dv f.d¿fn,a,ka hk i;a;aj ldKav y;g wh;a úfYaI 479 la ÿïnr l÷lrfhka jd¾;d fõ' th ,xldfõ wNHka;r m%foaYfhka jd¾;d jk fï ldKAv yhg wh;a i;a;aj úfYaI 1294 m%;sY;hla f,i .;aúg 37% la ;rï b;d by< w.hla .kS' ,xldfõ uq¿ N+ñ m%udKfhka 0'32% la muK jk ÿïnr l÷lrfha fï ;rï úYd, i;a;aj m%cdjla Ôj;aùu fï m%foaYfha ixrlaIK wjYH;dj läkï yd úêu;a lsÍug m%Odk fya;=jla fõ'
j.= wxl - 01
ÿïnr l÷lrfha i;a;aj úúO;ajh

i;a;aj ldKavh

úfYaI .Kk
wdfõKsl
ÿïnr l÷lrhg wdfõKsl i;a;aj úfYaI .Kk

úfYaI .Kk
wdfõKsl;d m%;sY;h
%
WNhÔúka
29
20
68¡9
8
Wr.hka
56
26
46¡4
5
u;aiHhka
28
09
32¡1
3
mlaIska
128
30
24¡2
-
laISrmdhska
31
06
19¡3
-
iuk<hka
158
12
7'5
-
f.dv f.d¿fn,a,ka
49
28
57'1
-
        tl;=j
479
131
27'3
16

j.= wxl - 02
,xldfõ wNHka;r m%foaYfhA jd¾;d jk Ôù úúO;ajh yd ÿïnr l÷lrfha jd¾;d jk Ôú úúO;aj ixikaokh

Ôú ldKavh
jd¾;d jk uq¿ úfYaI .Kk

wdfõKsl úfYaI .Kk
,xldj1
ÿïnr l÷lrh
m%;sY;h2
%
,xldj
ÿïnr l÷lrh
m%;sY;h3
%
imqIam Ydl
3771
1033
27¡4
926
160
17¡3
WNhÔúka
112
29
26¡4
94
20
21¡1
Wr.hka
1911
56
30¡1
122
26
21¡8
u;aiHhka
82
28
34¡1
44
09
20¡5
mlaIska
3261
128
26¡5
33
30
91¡2
laISrmdhska
921
31
33¡7
17
06
35¡2
iuk<hka
245
158
65¡0
23
12
60¡0
f.dv f.d¿fn,a,ka
246
49
19'9
204
28
13'7
        tl;=j
5065
1512
30¡0
1463
291
20¡0

      1 ,xldfõ wNHka;r m%foaYfhA ^id.rfha yer& muKla jd¾;d jk úfYaI .Kk
      2 ,xldfõ jd¾;d jk úfYaI .Kkg idfmalaI j ÿïnr l÷lrfha jd¾;d jk úfYaIhka f.a m%;sY;h
      3 ,xldfõ iuia; wdfõKsl úfYaI .Kkg idfmalaI j ÿïnr l÷lrfha  wdfõKsl úfYaIhka f.a m%;sY;h
ÿïnr .,amr ueçhd ^Nannophys marmorata&
,xldfõ wNHka;r m%foaYfha jd¾;d jk mDIaGjxYs i;a;aj úfYaI 813 w;=ßka úfYaI 272 la ÿïnr wvúfhka jd¾;d ù ;sfí' th 33% l by< m%;sY;hls' ,xldjg wdfõ‚l mDIaGjxYS i;a;aj úfYaI 310 w;=ßka úfYaI 16 la Ôj;ajkafka ÿïnr l÷lrfha muKls' ke;fyd;a ,xldjg wdfõ‚l mDIaGjxYS i;a;aj úfYaI w;=ßka 5% la jd¾;d jkafka ÿïnr l÷lrfhks' ,xldjg wdfõ‚l mDIaGjxYS i;a;aj úfYaI 310 w;=ßka úfYaI 91 la kl,aia l÷lrfhka jd¾;d jk w;r th 29% l b;d by< m%;sY;hls' ÿïnr l÷lrfha iqúfYaI;ajh jkafka tys jd¾;d jk ,xldjg wdfõ‚l mDIaGjxYS i;a;aj úfYaI 91 w;=ßka úfYaI 16 la ke;fyd;a 18% la ÿïnr l÷lrhg wdfõ‚l mDIaGjxYSka ùu h'
ÿïnr l÷lrfha jd¾;d jk WNhÔùka w;=ßka úfYaI wgla jd¾;d jkafka ÿïnr l÷lrfhka mu‚' ta úfYaI /fldf*dßfâ ^Rhacophoridae& l=,hg wh;a úfYaI y;la iy älafrd.af,disfâ ^Dicroglossidae& l=,hg wh;a tla úfYaIhla jYfhka j¾. l< yels h' /fldf*dßfâ l=,hg wh;a ÿïnr m÷re ueçhd ^Pseudophilautus fulvus&" fyd*audka f.a m÷re ueçhd ^Pseudophilautus hoffmanni&" úYd, md±;s m÷re ueçhd ^Pseudophilautus macropus&" uqß f.a m÷re ueçhd ^Pseudophilautus mooreorus&" iafghsk¾ f.a m÷re ueçhd ^Pseudophilautus steineri&" iagqj¾Ü f.a m÷re ueçhd ^Pseudophilautus stuarti& yd yekalkhsf.a m÷re ueçhd ^Pseudophilautus hankeni& iy älafrd.af,disfâ l=,hg wh;a ÿïnr .,amr ueçhd ^Nannophys marmorata& hk úfYaI wg ÿïnr l÷jeáhg wdfõ‚l fjhs'
ÿïnr l÷jeáfhka jd¾;d jk u;aiH úfYaI w;=ßka ;=kla ÿïnr l÷jeáhg wdfõ‚l jk w;r ;j;a úfYaI folla jk .vhd ^Labeo fisheri& yd ÿïnr fm;shd ^Puntius martenstyni&  ÿïnr l÷lrhg yd ta wjáka msysá uyje,s .fÕa m%foaY lsysmhlska jd¾;d fõ' ÿïnr l÷lrhg u muKla  wdfõ‚l u;aiH úfYaI ;=k kï ÿïnr .,amdähd ^Garra phillipsii&" u,a fm;shd fyj;a okal=vq fm;shd ^Puntius srilankensis& yd ÿïnr lrweohd ^Laubuca insularis& h' fndfyda úg ÿïnr fm;shd ÿïnr l÷lrhg wdfõKsl úfYaIhla f,i úia;r l< o ta úfYaIh uyje,s .fÕa fofla we< olajd u jd¾;d jk nj m¾fhaIKhka f.ka ;yjqre ù ;sfí' óg wu;r j ;j;a u;aiH úfYaI lsysmhla ÿïnr l÷lrhg wdfõKsl úfYaI njg bÈßfha § m;a úh yels nj tA ms<sn| j m¾fhaIK isÿ lrk úoaj;=ka f.a úYajdih hs'
isjqmd Wr.=ka w;=ßka úfYaI y;rla yd tla i¾m úfYaIhla ÿïnr wvúhg wdfõ‚l fõ' tkï we.ñfâ ^Agamidae& l=,hg wh;a lgqiq úfYaI folla jk ÿïnr wÕ lgqiaid fyj;a m;% wÕ lgqiaid ^Ceratophora tennentii&" ÿïnr l=re fndaÈ,sud fyj;a ÿïnr l=re lgqiaid ^Cohpotis dumbara&" f.fldksfâ ^Gekkonidae& l=,hg wh;a ÿïnr uy le,E yQkd ^Cyttodactylus soba&" iskaisfâ ^Scincidae& l=,hg wh;a p;=rdx.,S i¾m yslk,d ^Chalcidoseps thwaitesi& iy mdxY=jdiS i¾m úfYaIhla jk hqfrdafm,aáfâ ^Uropeltidae& l=,hg wh;a bßjlgq,a,d ^Uropeltis phillipsi& h'
óg wu;r j ,xldjg wdfõ‚l mlaIs úfYaI 33 w;=ßka 30 la u ÿïnr l÷lrfhka jd¾;d fõ' ÿïnr l÷lrfha jd¾;d fkdjkafka inr.uq l÷jeáfhka muKla jd¾;d jk wdfõ‚l mlaIs úfYaI ;=k muKls' ,xldjg wdfõ‚l ÿ¾,N mlaIs úfYaI jk uhs,f.dhd ^Sri Lanka Woodpigeon&" .=refldKavhd ^Yellow - eared Bulbul&" ,xld wrx.hd ^Sri Lanka Whistling Thrush&" ,xld yïnq l=re,a,d ^Sri Lanka Warbler&" w\qre ks,a ueisudrd fyj;a fldms l=re,a,d ^Dusky - blue Flycatcher&" l÷lr u,a l=re,a,d ^Hill White - eye&" leysfn,a,d ^Sri Lanka Blue Magpie& jeks mlaISyq /ila ÿïnr l÷lrfha úúO mßir moaO;Skays Ôj;a fj;s'
ÿïnr wvúfha jd¾;djk ul=¿jka ms<sn| j mq¿,a wOHkhla isÿlr fkdue;s jqj o 2000 jif¾ § S.P. Benjamin iy R.Jocque hk úoHd{hka úoHd f,djg y÷kajdÿka Suffasia mahasumana kï ,xldjg wdfõKsl ul=¿ úfYaIh jd¾;djkafka ÿïnr wvúfhka muKs'
óg wu;r j ÿïnr wvúfha muKla Ôj;a jk ,xldjg wdfõKsl ñßÈh ll=¿ úfYaI y;rla o fõ' tkï" Ceylonthelphusa sanguinea, Ceylonthelphusa callista, Ceylonthelphusa cavatrix yd Perbrinkia fido h' fï Ôù úfYaI ÿïnr wvúfha woaú;Sh ffcj Wreufha uyd idOlhka fõ'
ÿïnr wvúfha ixrlaIK .eg¨
fujka b;d iqúfYaIS ffcj m%cdjlg Wreulï lshk ÿïnr fyj;a kl,aia ixrlaIK jkdka;rfha ;ekska ;ek wdldr lSmhl bvï ysñlï iys; jkdka;r meje;Su fï jkfmf;a meje;aug m%n, ;¾ckhla ù ;sfí' fhdað; rlaIs; yd rcfha wjfYaI le,E bvï ^WÞyrK f,i È.kakdj fhdað; rlaIs;h" ÿkaf.d,a, fhdað; rlaIs;h jeks&" bvï m%;sixiAlrK fldñIug wh;a rcfha le,E bvï"  wkQkj wjqreÿ nÿ l%uh hgf;a ,nd ÿka jkdka;r bvï ^ÿïnr l÷lrfha msysá f,a,aTh jkdka;rh jeks&" bvï m%;sixiAlrK fldñIu úiska .eiÜ ksfõok uÕska ,ndfok ,o jHjia:dms; bvï" fm!oa.,sl wxYh i;= úYd, jkdka;r bvï iy jeú,s ixia:djg wh;a jkdka;r bvï jYfhka ta jk bvï ÿïnr jkfm; jgd msysgd ;sfí' fï wdldrfha úúO jkdka;r bvï mej;Su fya;=fjka úfYaIfhka bvï m%;sixialrK fldñIug wh;a jkdka;r bvï" wkQkj wjqreÿ nÿ l%uh hgf;a ,nd.;a jkdka;r bvï iy jeú,s ixia:dj i;= jkdka;r bvï jßkajr t<s fmfy<s lsÍu fya;=fjka kl,aia ixrlaIK jkdka;rfha ffcj m%cdj f.a meje;aug n,mEï t,a, jk w;r u jkdka;r LKavkh ùu fya;=fjka isÿ jk ffcj úúO;a j ydhkhg o fï ;;a;ajh fya;= fõ' tneúka kl,aia ixrlaIK jkdka;rh jgd msysá ish¨ jkdka;r rlaIs; ;;a;ajhg m;alr jkdka;r moaO;shla f,i fï m%foaYhg wdrlaIdj ,ndÈh hq;= j we;' tfia fkdue;s jqj fyd;a ÿïnr jkfmf;a iqúfYaIS ffcj m%cdj f.a /ljrKh ;yjqre lsÍug fkdyels jkq we;'
fï wdldrfha úúO bvï ysïldÍ;ajhka iys; jkdka;r ìï ÿïnr l÷lrfha msysgd ;sîu fya;=fjka tajdfhys isÿ jk ixj¾Ok lghq;= tys meje;aug n,mE wdldrh ms<sn| j wmg fndfyda w;a±lSï ;sfí' ßjiagka m%foaYfha jeú,s ixia:djg wh;a l=re jkdka;r jeiaula iys; bvula kS;Hkql+, fkd jk wdldrhg mjrd.;a kS;sm;s fomd¾fïka;=fõ ks,Odßkshl 2006 jif¾ § isÿ l< jkdka;r t<s fmfy<s lsÍu tla WodyrKhls' ,.a., m%dfoaYSh f,alï fldÜGdihg wh;a msgj, .%du ks,OdÍ jifï msysá ÿïnr l÷lrfha r;akskao we,a, wdikakfha b;d úYd, jkdka;r m%foaYhla t<s fmfy<s lr isÿ lefrk j.d jHdmD;sh yd fydag,a jHdmD;sh fya;=fjka isÿ ù we;s ydksh we;s ±jeka; h' r;akskao we,a, keröug hEug we;s ud¾.h wjysr lr isÿ lr we;s fï j.d jHdmD;sh i|yd jßkajr jkdka;r t<s fmfy<s lrñka r;akskao we,a, foig yd tA wdY%s; Èh myrj,a foig j.djka jHdma; lef¾' fujka ;;a;ajhka md,kh lsÍu i|yd wjYH kS;s iïmdokh fkdùu yd ;sfnk kS;s l%shd;aul fkdùu ÿïnr l÷lrfha wkd.; meje;aug wNsfhda.hls'



ÿïnr wvúfha we;s ydkslr wkjir boslsrSus                               
ÿïnr wvúfha tkid,a j.dj
tkid,a jdvs $tkid,a ndus
ÿïnr wvúfha tkid,a j.dj 1805 jif¾ § wdrïN lr ;sfí' 1960 jif¾ § ÿïnr wvúfha fylaghdr 75 l muK tkid,a j.dj i|yd n,m;% ,nd § ;sfí' ÿïnr l÷lrfha ógr 1500 g jvd by< ^wä 5000 g jvd by<& j,dl=¿ jkdka;r m%foaY foaY.=‚l rlaIs;hla f,i m%ldYhg m;a lrñka 1873 § bx.S%iska ,nd § ;snQ wdrlaIdfjka miq j 2000 jir olajd jir 127 l ld,hla lsisÿ ffk;sl wdjrKhlska f;dr j ÿïnr jkfm; meje;sKs' fï fya;=j ksid u kl,aia l÷lrfha b;d úYd, N+ñ m%udKhla tkid,a j.dj i|yd t<sfmfy,s lr wjika j ;sfí' fï i|yd f.dÿre jkafka by< l÷lr j,dl=¿ jkdka;r" l=re jkdka;r yd Wm l÷lr f;;a jkdka;rhkays há ia;rh hs' ÿïnr ixrlaIK jkdka;rfha ógr 1200 g jvd by< l÷lrfha fylaghdr 3000 la muK jk l÷lr m%foaYhl há j.dj iïmQ¾Kfhka bj;a lr tkid,a (Elettaria cardamomum) Ydl j.d lr we;' ,xldfõ tkid,a j.d ìïj,ska 55% la msysgd we;af;a ÿïnr wvúfha h' há ia;rh iïmQ¾Kfhka u bj;a lr tkid,a j.dj jHdma; lsÍu fya;=fjka iy tkid,a úhe<su i|yd tkid,a jdäj,g jkdka;rfha ±j jákdlï iys; Ydl lmd bj;a lsÍu fya;=fjka kl,aia ixrlaIK jkdka;rfha ffcj m%cdfõ meje;aug ;¾ck t,a, fõ' kl,aia ixrlaIK jkdka;rfha msysá ish¨ u tkid,a jdä .,jd bj;a lsÍu i|yd wêlrK ksfhda. ,eî we;s kuq;a ;j u th l%shd;aul lsÍug jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j wfmdfydi;a ù ;sfí'
ÿïnr wvúhg we;s fjk;a n,mEï
ue‚la .eÍï fya;=fjka ÿïnr l÷lrfha Èhoyrd ±ä ;¾ckhg ,la j ;sfí' l¿ .fÕa lsß Th" fldaka.yfj, wd§ m%foaYj, neflda hka;% wdOdrfhka isÿ lrk uyd mßudK ueKsla leŒï fya;=fjka Èh oyrdjka wdY%s; ffcj m%cdjg yd .xÕdYs%; ffcj m%cdjg b;d ydkslr ;;a;ajhla Woa.; ù we;' úfYaIfhka u ÿïnr l÷lrhg wdfõ‚l u;aiH yd WNhÔù m%cdjg fï ;;a;ajh b;d ydkslr f,i n,md ;sfí' fï m%foaYh ÿïnr l÷lrh yd jia.uqj cd;sl jfkdaoHdkh w;r w,s .uka lrk w,s uxlv fjhs' fuys rcfha le,E bvï wkjirfhka w,a,df.k isÿ lrk uyd mßudK hdka;%sl leKSï k;r lsÍug lsisÿ ks,Odßfhla bÈßm;a fkd fõ' fïjdfha wjika m%;sM,h ÿïnr l÷lrfha ffcj m%cdj f,djg wysñ ùu hs' 
ÿïnr wvúhg úh<s ld,fha § uqyqK §ug isÿ jk m%Odk wNsfhda.h le,E .sks ;eîï nyq, j isÿ ùu hs' m;ka ìï wdYs%; j iy mhskia yd weflaishd jk j.d ìï wdYs%; j le,E .sks ks;r we;s lrhs' fyaka j.djka i|yd;a úfkdaoh ms‚i;a f.dakqka jeks i;=ka ovhï lsÍu i|yd;a .jhskag <má ;Kfld< ,nd §u i|yd;a le,E .sks ;eîu isÿ lr;s' ÿïnr l÷lrfha mj;sk fylaghd¾ 1174 la muK jk mhskia jk j.d ìï yd fylaghd¾ 158 la muK jk weflaIshd jk j.d ìï fya;=fjka le,E .sksj, me;sÍu nyq, fõ' Bg fya;=j ;DK N+ï wdYs%; j jk j.d ìï mej;Su yd jk j.dj, há ia;rhla fkdue;s ùu;a úh<s mhskia yd weflaIshd m;% iuQyfhka háf.kak .yk ùu;a fya;=fjka le,E .sks iS.%fhka me;sr hhs' fï ;;a;ajh m;ka ;K îï wdY%s; ffcj m%cdjg wys;lr f,i n,mdhs'
wl%uj;a ixpdrl l¾udka;h ÿïnr l÷lrhg m%n, ;¾ckhla fjñka mj;S' ÿïnr l÷lrfha fidnd fi!kao¾hh jkiñka ;ek ;ek msysá fm!oa.,sl jkdka;r bvïj, o" §¾>ld,Sk nÿ uÕska" ,nd.;a bvï m%;sixialrK fldñIka iNdjg whs;s jkdka;r bvïj, fyda jHjia:dms; §ukd jYfhka ,ndÿka jkdka;r bvïj, o bÈ lrk ixpdrl ksfla;khka f.ka isÿ jk ydksh b;d wêl h' óuqf¾ m%foaYh yd msgj, m;k m%foaYh ÿïnr l÷lrfha jeä ixpdrl wdl¾IKhg Ndckh jQ m%foaY fõ' fï m%foaYhkays ixfõ§ ffcj m%cdjg fï wêl ixpdrl wdl¾IKh ;¾ckhla njg m;a j ;sfí' úfYaIfhka u msgj, m;k yd tA wdYs%; l=vd f,daldka;h msysá m%foaYh iqúfYaIs mßir moaO;shls' msgj, m;ka ìfï ÿïnr l÷lrhg wdfõ‚l m;ka w, ^Brachystelma lankana& Ydlh jHdma; j ;sfí' óg wu;r j ÿïnr l÷lrhg wdfõKsl ÿïnr .,amr ueçhd o ^Nannophys marmorata& msgj, m;fka Èh iSrdj iys; .,amr u; Ôj;a fõ' ixpdrlhka fï m;ka ìfï iEu ;ekl u .uka lsÍu fï wdfõ‚l" iqúfYaIs ffcj m%cdjg iDcq n,mEï t,a, lrhs' tfia ;sìh § msgj,m;fka ;j;a ixpdrl uOHia:dkhla o bÈ fõ' th bÈßfha § fï n,mEï fo.=K f;.=K lsÍug iu;a jkq we;' ta ms<sn| j n,OdÍka f.a wjOdkh läkñka fhduq úh hq;= h'  
ÿïnr wvúfha wdl%uKsl Ydl jHdma;sh
mhskia Ydl m;ka nsus wdl%uKh lruska jefvk whqre 
ÿïnr wvúh mqrd u wdl%uKsl Ydl úfYaI 10la muK jHdma; fjñka ;sfí' fï wdl%uKsl Ydl ÿïnr wvúhg oeä ;¾ckhla fjñka ;sfí' mhskia (Pinus caribea), fmdäisxf{d urx (Chromolaena odorata), Agerating riparia.sks ;K (Urochloa maxima), .|mdk (Lantana camara), j,aiQßhldka; (Tithonia diversifolia)j;=md¨ (Mikania microntha)lgl¿ fndaúáhd (Clidemia hirta),  Austroeupatorium inulifolium yd  ly lrdnq (Sphagneticola trilobata) Ydl ÿïnr wvúfha iajdNdúl mßir moaO;s oreKq f,i wdl%uKh lrñka me;sr hñka ;sfí' ÿïnr wvúfha m;ka ìï wdY%s; j olakg ,efnk úfYaI;ajhla jkafka mhskia Ydlh m;ka ìï wdl%uKh lrñka me;sr hk nj hs' fï wdl%uKsl Ydlhka md,kh lsÍu i|yd l%shdud¾. fkd.; fyd;a ÿïnr wvúfha iajdNdúl mßir moaO;s oreKq ;¾ckhlg ,la úh yels h' 
ÿïnr wvúfha ixrlaIKhg läkñka .; hq;= l%shdud¾.
ÿïnr wvúfha wkd.; meje;aug b;d jeo.;a jk wud;H uKav, ;SrKhla 2004 jif¾ § .eksK' tfy;a th wo jk f;la ksis mßÈ ls%hd;aul fkd fõ' wxl mStia$ismS$26$2004 yd 2004 cQ,s 22 jk Èk ork wud;HuKav, ixfoaYhg wkqj kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg hdj fyda bka lsf,daóg¾ nd.hla we;=<; msysá ish¨ u bvï m%;sixialrK fldñIka iNdjg wh;a jkdka;r" 1972 bvï m%;sixialrK kS;sfhys 22^1&B iy 44^tA& j.ka;s m%ldrj jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg mejÍu i|yd ks¾foaY ,eî ;sfí' tfy;a fï iïnkaOfhka mßir wud;HxYh yd jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j bÈß lghq;= läkñka ie,eiqï lsÍu fyda bvï mjrd .ekSug wjYH ls%hdud¾. .ekSu fyda fï jk ;=re wjika lr fkdue;' fï ls%hdud¾.hkag t<eöu meyer yßk iEu Èkhla mdid u ta jkdka;r ìï fjk;a ixj¾Ok lghq;= ioyd l%ul%ufhka fhdod .efka' fï ksid wjidkfha b;sß jkafka yqfol,d jQ kl,aia ixrlaIK jkdka;r l=Üá lsysmhla muKs' fï ;;a;ajh md,kh lsÍu i|yd m<uq j isÿ l< hq;= jkafka kl,aia ixrlaIK jkdka;rh f,i m%ldYhg m;a l< N+ñ m%foaYh ;=< msysá fm!oa.,sl jkdka;r ìï úêu;a j jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j hg;g mjrd .ekSfï lghq;= läkñka isÿ lsÍu hs' Bg wu;r j fï m%foaYfha msysá bvï m%;sixialrK fldñIka iNdjg wh;a yd jeú,s ixia:djg wh;a jkdka;r ìï kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg mjrd .ekSu isÿ l< hq;= h' bka miq j kl,aia ixrlaIK jkdka;rh jgd lsf,daógrhla muK m%foaYhla cd;sl mdßißl mk; hgf;a kl,aia fyda ÿïnr mßir wdrlaIl m%foaYh f,i m%ldYhg m;a lr ta m%foaYh ;=< ixj¾Ok lghq;= md,kh l< hq;= h' fuuÕska ÿïnr wvúfha iqrlaIs;;dj ;yjqre l< yels h'
ÿïnr wvúfha wdrlaIdjg we;s kS;s moaO;sh
ÿïnr wvúfha we;s ydkslr wkjir boslsrSus
ÿïnr l÷lrfha jkdka;rhkag m<uq j wdrlaIdj ,nd fok ,oafoa bx.S%iska úisks' tA 1873 § ÿïnr l÷lrfha ógr 1500 g jvd by< ^wä 5000 g jvd by<& j,dl=¿ jkdka;r m%foaY foaY.=‚l rlaIs;hla f,i m%ldYhg m;a lrñks' t;eka isg 2000 jir olajd jir 127 la lsisÿ ffk;sl wdjrKhlska f;dr j jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j hgf;a ÿïnr l÷lrh md,kh úh' fï fya;=j ksid u kl,aia l÷lrfha b;d úYd, N+ñ m%udKhla f;a j.dj yd tkid,a j.dj i|yd t<sfmfy,s lr wjika j ;sfí'
1995 wxl 23 ork mk;ska ixfYdaê; 1907 wxl 16 ork le,E wd{d mk;g wkqj" ixfYdaê; mk;ska ,enqKq n,;, m%ldr j le,E wd{d mkf;a 3 w^1& jeks j.ka;sh hgf;a 2000 uehs ui 05 jk Èk wxl 1130$22 ork .eiÜ ksfõokh hgf;a ÿïnr l÷lrfha fylaghdr 17825 muK jk N+ñ m%udKhla ,xldfõ m%:u ixrlaIK jkdka;rh f,i m%ldYhg m;a lrk ,§' th kl,aia ixrlaIK jkdka;rh f,i yeÈkafõ' fï iuÕ u ÿïnr l÷lrfha úYd, N+ñ m%udKhlg ffk;sl wdrlaIdj ysñ úh'
tA wkqj kl,aia ixrlaIK jkdka;rhg wkjirfhka we;=¿ ùu" Ydl fyda Ydl fldgia lemSu fyda bj;a lsÍu fyda tl;= lsßu" Ydlj, fmd;= .e,ùu fyda ydks isÿ lsÍu" ;Kfld< lemSu fyda .jhkag ;Kfld< leùug ie,eiaùu fyda .jhka we;=¿ lsÍu" c,h wmú;% lsÍu" fï jkdka;rfhka bj;a lrk Ydlhla úlsKSu fyda úls‚u i|yd m%o¾Ykh lsÍu" i;=ka we,a,Su i|yd W.=,a wegùu fyda ydks isÿ lsÍu" fï jkdka;rfhka bj;a l< i;l= fyda i;l= f.a fldgila úlsKSu fyda úls‚u i|yd m%o¾Ykh lsÍu" hï l=re,a,l= fyda Wr.hl= f.a ì;a;r úkdY lsÍu" l=re,a,ka f.a l+vq úkdY lsÍu" ;=jlal=jlska fjä ;eîu fyda i;=kag wjysr úh yels hï ls%hdjla isÿlsÍu" fï jkdka;rfha i;l= fyda Ydlhla úkdY lsÍu i|yd W.=,la fyda mqmqrK øjHhla fyda úI øjHhla ika;lfha ;nd .ekSu fyda Ndú; lsÍu" iaÓr fyda ;djld,sl f.dvkeÕs,s bÈlsÍu fyda bÈlrk f.dvkeÕs,a,l mÈxÑ ùu" ue‚la fyda L‚c øjH ,nd .ekSu i|yd leKSï lsÍu fyda m;,a yEÍu" .skakla ±,aùu fyda .sks /f.k hEu" j.d lsÍu fyda bvï t<sfmfy<s lsÍu fyda mdrj,a ;ekSu hk ñksia ls%hdlrlï ish,a, u kl,aia ixrlaIK jkdka;rh weiqf¾ ;ykï fõ'
fï je/È ls%hd i|yd ufyaia;%d;a wêlrKh bÈßfha jrolrejl= jk mqoa.,hl= 2009 wxl 65 ork mk;ska wjika jrg ixfYdaê; jk ixrlaIK wd{d mk;g wkqj jir y;lg jeä fkdjk ld,hla i|yd nKaOkd.dr.; lsÍulg fyda  remsh,a 20"000 lg fkdwvq yd remsh,a 2"00"000 lg fkdjeä ovhlg fyda ta ovh iy nKaOkd.dr .; lsÍu hk ovqjï folg u hg;a l< yels h' fujka jQ b;d ±ä ffk;sl wdjrKhla iys; j fï jkdka;rh md,kh jkafka fuys mj;sk woaú;Sh jQ;a wñ, jQ;a ffcj úoHd;aul yd mdßißl jákdlu fya;=fjks'
kl,aia ixrlaIK jkdka;rh jgd msysá m%foaYfha jkdka;r wdrlaId lr.ekSu yd tAjd LKAvkh ùu md,kh lsÍu uÕska ffcj úúO;aj ixrlaIKh i|yd Þhl lr .ekSug cd;sl mdßißl mkf;a ffk;sl m%;smdokhka Ndú; l< yels h' 1980 wxl 47 ork ixfYdaê; cd;sl mdßißl mk; hgf;a m%ldYs; 1993 cqks 24 Èk wxl 772$22 ork .eiÜ ksfõokhg wkqj kl,aia ixrlaIK jkdka;rfha udhsfï isg óg¾ 100 la we;=<; m%foaYfha hï ixj¾Ok ls%hdldrlula isÿ lsÍug m%:ufhka yd fylaghdr tllg jeä le,E" le,E wdYS%; fkdjk m%fhdackhla i|yd fhdÞ .ekSug m%:ufhka o mßir n,mEï we.ehSï ls%hdj,shg hg;a j lghq;= lr wÞ< mQ¾j ,sÅ; mdßißl wkque;sh ,nd .; hq;= h' fï ffk;sl ;;a;ajhka Ndú; lr kl,aia ixrlaIK jkdka;rh jgd m%foaYfha msysá ´kE u wdldrhl jkdka;rhla ;=< isÿ úh yels ixj¾Ok ls%hdldrlï md,kh lsßfï yd úêu;a lsÍfï yelshdj mj;S'
;j o kl,aia ixrlaIK jkdka;rh udhsfï yd tA wdYs%; j msysá Èhmyrj, isÿ lrk ydkslr ue‚la .eßï md,kh lsÍu i|yd o cd;sl mdßißl mkf;a ffk;sl m%;smdokhka Ndú; l< yels h' fï ydkslr ue‚la .eÍu fya;=fjka ÿïnr l÷lrfha ÿ¾,N u;aiH yd WNhÔù m%cdj f.a meje;aug iDcq n,mEï t,a, jk w;r u .x.dYs%; jkdka;r ;Srhg o ±ä n,mEï t,a, fõ' 2000 wxl 53 ork mk;ska wjika jrg ixfYdaê; 1980 wxl 47 ork cd;sl mdßißl mk;g wkqj hï Èh myrl c, foayfha fyda Èhmyf¾ m<, ñg¾ 25 lg wvq kï bjqf¾ isg óg¾ 30 l rlaIs; m%foaYh ;=< fyda Èh myf¾ m<, óg¾ 25 lg jvd jeä kï bjqf¾ isg ñg¾ 60 la we;=<; rlaIs; iSudfõ ;ykï WmlrK jk neflda hka;%" Wlyd .ekSfï hka;% Ndú;fhka ue‚la i|yd le‚u ;ykï fõ' fï ffk;sl m%;smdokhka Ndú;fhka ÿïnr l÷lrfha fndfyda m%foaYhkays b;d ydkslr wkaoñka isÿ lrk hdka;s%l ue‚la .eÍu lghq;= k;r lsÍfï yelshdj mj;S'
ixfYdaê; 1951 wxl 25 ork mdxY= ixrlaIK mk; hgf;a ÿïnr l÷lrh wdjrKh jk iuia;  m%foaYh 2008 uehs 22 jk Èk wxl 1550/9 ork .eiÜ ksfõokh uÕska mdxY= ixrlaIK m%foaYhla f,i m%ldYhg m;a lr ;sfí' fï m%foaYj, udkj l%shdldrlï iSud lr we;s w;r cd;sl mdßißl mk; hgf;a m%ldYs; 1993 cQks 24 Èk wxl 772$22 ork .eiÜ ksfõokhg wkqj mdxY= ixrlaIK mk; hgf;a m%ldYhg m;a l< hï m%foaYhla ;=< ´kE u wdldrhl ixj¾Ok l%shdldrlula isÿ lsÍug m%:u mßir n,mEï we.ehSï l%shdj,shg hg;a j lghq;= lr wod< mQ¾j ,sÅ; mdßißl wkque;sh uOHu mßir wêldßfhka ,nd.; hq;= h' fï ffk;sl m%;smdokhka Ndú; lr ÿïnr l÷lrfha isÿ jk ish¨ u ydkslr ixj¾Ok l%shdldrlï md,kh lsÍfï .ekSfï yelshdj we;'
ÿïnr l÷lrfha msysá" m%dfoaYsh f,alï yd Èia;s%la f,alï hgf;a md,kh jQ rchg wh;a ish¨ u jkdka;r bvïj, l<ukdlrK yd md,k n,h 2001'08'10 Èk yd wxl 2001$05 ork pl% f,aLkh hgf;a jk ixrlaIK foamd¾;fïka;=j hg;g mjrd ;sfí' tneúka ÿïnr wvúfha rchg wh;a jkdka;rhkays isÿ jk ydkslr l%shd je,elaùfï n,h jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg mj;S'
fujka jQ kS;s Í;s .Kkdjla ÿïnr wvúh ixrlaIKh i|yd meje;sh o tajd ksis mßÈ Ndú;hg fkd.ekSu lk.dgqjg lreKls' 2010 jif¾ § ,xldfõ by< l÷lrhg wh;a ÿïnr wvúh f,dal Wreu m%foaYhla f,i hqfkiaflda ixúOdkh (UNESCO- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) uÕska m%ldYhg m;a lrkq ,en ;sfí' f,dal Wreuhla f,i ÿïnr wvúh m%ldYhg m;a lr ;sfnkafka Bg u wkkH jQ N+ úoHd;aul" ffcj úoHd;aul yd idïm%odhsl ck Wreuh ksid h' ta lsisÿ Wreuhla wdrlaId fkdlr ÿïnr wvúfha fydag,a muKla bÈ l< fyd;a kqÿre Èkl u fï Wreuhka ish,a, wm rgg wysñ jkq ksiel h'

iÔj pdñlr
.............................................................................................................................................................................................................................................











WNhÔù yd Wr. úúO;ajfhka w.m;a

iufkd< wvúfha Wvud,sfndv


iufkd< wvúfha Wvud,sfndv ud¾.fha WNhÔù yd Wr. úúO;ajh ms<sn| j isÿ lereKq wOHhkhl § l=, y;lg wh;a WNhÔù úfYaI 34 la iy l=, 11 lg wh;a Wr. úfYaI 59 la jd¾;d lsÍug yels j ;sfí' bka WNhÔù úfYaI 26 la yd Wr. úfYaI 32 la ,xldjg wdfõKsl fjhs' fï wOHhkh isÿ lerefKa bkaÈl mEfndgqjf.a" kqjka nKavdr" äkd,a iurisxy" ks¾u, fmf¾rd" uðka; uvj," pdur wurisxy" tÉ'fla' ÿIdka; lKavïì" ã'tï'tia' iqrkacka lreKdr;ak hk m¾fhaIK lKavdhu úisks' fuys jd¾;djAmphibian & Reptile Conservation kï úoHd iÕrdfõ 2012 ckjdß l,dmfha ^mia jk fj¿u" fojk l,dmh& m< úh'

iufkd< wvúh tal foaYSh ffcj úúO;ajh w;ska ie,el+ l< b;d jeo.;a jákdlula Wiq,hs' uOHu l÷lr f,dal Wreu m%foaYhla f,i ie,eflk iufkd< wvúh" Y%S mdo lkao jgd ksj¾;k j¾Id jkdka;rhka f.ka iukaú; j¾. lsf,daógr 224 la mqrd me;sÍ we;' 

iufkd< wvúfha fylaghdr 22"379 l jmißhla 1940 Tlaf;dan¾ 25 jk Èk wxl 1783 ork .eiÜ ksfõokh uÕska zmSla ú,av¾kiaZ wNh N+ñh f,i m%ldYhg m;a lr ;sìKs' bka miq j 2007 iema;eïn¾ 21 jk Èk wxl 1515$21 ork .eiÜ ksfõokh uÕska wNh N+ñh f,i m%ldYhg m;a lereKq N+ñfhka fylaghdr 12"979 la iufkd< wvúh iajNdj rlaIs;h kñka m%ldYhg m;a lr ffk;sl wdrlaIdj oeä lr ;sfí' ta wkqj mSla ú,av¾kia wNh N+ñhg wh;a jkafka fylaghdr 9400 l jkdka;r m%foaYhls' flfia jqj o j¾;udk l<ukdlrK ie,eiaug wkqj fylaghdr 24"000 l m%foaYhl me;sÍ we;s iufkd< wvúfha m%:ñl yd oaú;Sh jkdka;r jeiau fylaghdr 21"175 m%foaYhl olakg ,efí' b;sßh f;a j;= yd .ïudk i|yd t<s lrk ,o m%foaY hs'

පලා පඳුරු මැඬියා Psedophilautus femoralis
isßmd jkaokdj i|yd Ndú; lrk ud¾. y;r w;=frka tlla jk Wvud,sfndv ud¾.h" Wvud,sfndv yd ueoyskak .ïudk yryd l÷ uqÿk fj; úys§ we;' È.ska jeä u isßmd msúiqï ud¾.h jk fuh jkaokdlrejka wvqfjka u Ndú; lrk ud¾.h o fõ' fuh ÿIalr m%foaYhla yryd úysÿKq b;d mgq ud¾.hls' W;=re wlaIdxY 60 5311 01'5811 kefÕkysr foaYdxY 800 261131'1811 w;r ógr 300 ;a 700 ;a w;r Wkak;dxYhl msysgd we;s Wvud,sfndv m%foaYh inr.uqj m<df;a lE.,a, Èia;%slalhg wh;a fõ' fuys jd¾Isl uOHkH j¾Idm;kh ñ,sóg¾ 3000 ;a 4500 ;a w;r w.hla .kS' jd¾Isl uOHkH WIaK;ajh fi,aishia wxYl 27'9 ls' fï ud¾.fha jDlaI,;dÈ o¾Yh jkafka my; rg f;;a iodyß; jkdka;r hs' fï mßir moaO;sfha m%uqL Ydl .K kï" ¥ka (Doona), lSk (Callophyllum), oU (Syzygium), ¥ka (Shorea), fydr(Dipterocarpus), lgfudo (Culleniayd kd (Mesuah'

iufkd< wvúfha fï m%foaYh fï jk ;=re wOHhkhg ,la fkd jQ m%foaYhla jk w;r uQ,sl wOHhkhlska miq j 2006 yd 2011 jirj, Èk 17 la mqrd fï wOHhkh isÿ lr we;' fuys § u;=msg mdxY= ia;rfha" .,a yd Èrd hk l|ka wdY%s; j o" .iafnk wd§ WNhÔùka yd Wr.hka idudkHfhka Ndú; lrk laIqø jdiia:dk o fuys § ksÍlaIKhg ,la lr ;sfí' ;j o .ïjeishka urKhg m;a l< i;=ka ms<sn| j Tjqka f.ka ,o f;dr;=re o ud¾. wka;rdhkag ,la jQ kso¾Yl iïnkaO f;dr;=re o fï i|yd we;=<;a fldg ;sfí'

fï wOHhkfha § l=, y;lg yd .K 15 lg wh;a WNhÔù úfYaI 34 la jd¾;d ù we;' ta wkqj Wvud,sfndv m%foaYfha oekg Y%S ,xldfõ jd¾;djk WNhÔùka w;frka 31] la jd¾;d fjhs' fï úfYaI 34 w;=frka 26 la tkï 76] la wm rgg wdfõKsl h' IUCN r;= o;a; f,aLkhg wkqj jd¾;d jQ úfYaI 34 ka 10 la ^29]& ;¾ckhg ,la jQ (Endangered) úfYaI o" y;rla ^11]& j|ùfï wjodkug ,la jQ (Vulnerable) úfYaI o jk w;r myla wdikak ;¾ð; (Near Threatened) úfYaI o fõ' fuys § jd¾;d jQ l=, w;=frka wdfõKsl úfYaI jeä m%udKhla Rhacophoridae ^úfYaI 16& ydDicroglossidae ^úfYaI 6& hk l=, folg wh;a fõ' ;j o fï wOHhkfhka fidhd .;a mßÈ fldg.u f.a f.ïnd (Duttaphrynus kotagamai) yd uq,¾ f.a m÷re ueçhd (Pseudophilautus sarasinorum) hk úfYaIhkays me;sreï mrdih ñka fmr fidhd f.k ;snQ m%udKhg jvd §¾> fõ'

fldg.u f.a f.ïnd Wvud,sfndv m%foaYfha olakg ,efnk ia:dk jYfhka jd¾;d ù ;snqfKa tr;ak isg jkdka;rh yryd lsf,daógr yhl Rcq ÿr m%udKhls' tfy;a fï m¾fhaIKfha § fï ueçhka jd¾;d ù we;af;a ta ia:dkfha isg lsf,daógr 50 l Rcq ÿr m%udKhla wE;sks' fï ueçhka jd¾;d jk ish¨ m%foaY jeiqKq Wvq úhkla iys; f;;a yd isis,a jdiia:dk jk w;r u Tjqka oekg yuq  ù we;af;a m%d:ñl jkdka;rj,sks h' ñksia l%shdldrlï uÕska ndOd t,a, jk m%foaYj,ska fudjqka jd¾;d ù fkdue;' uq,¾ f.a m÷re ueçhd kue;s úfYaIh i|yd oekg úoHd;aul j m< lr we;s jd¾;dj,g wkqj Wvud,sfndvg wdikak u o¾YSh kso¾Yl jd¾;d jQ m%foaYh fnd.jka;,dj hs' fï jk ;=re jd¾;d ù ;snQ wdldrhg fnd.jka;,dj isg lsf,daógr 30 l Rcq ÿr m%udKhla olajd fudjqka f.a me;sreï mrdih oelajqK o by; m¾fhaIKfha § fï úfYaIh fidhd .ekqfKa tys isg lsf,daógr 50 l Rcq ÿrla wE;sks' uq,¾ f.a m÷re ueçhka fï jk ;=re jd¾;d ù ;snqfKa fmardfoKsh" fnd.jka;,dj" fldanÜ .ema" yqkakia.sßh yd w.%d fndam;a m%foaYj,ska muKs' 

නිදි මාපිලා  
 Boiga ceylonensis

;jÿrg;a WNhÔù úfYaI y;rla i|yd fï jk ;=re jd¾;d ù ;snQ my;a u Wkak;dxY uÜgï o fï wOHhkfha fidhd.ekSï wkqj fjkia fõ' wod< úfYaI kï uy t<sh m÷re ueçhd(Pseudophilautus alto ógr 1890 - 2135), wixl f.a m÷re ueçhd (Pseudophilautus asankai -ógr 810 - 1830), m,d m÷re ueçhd (Pseudophilautus femoralis - ógr 1600 - 2135yd l÷lr .ia ueçhd (Taruga eques ógr 1750 - 2300hk úfYaI hs' wdfõKsl yd wka;rdhhg ,la jQ úfYaI jk fï úfYaI y;r fï m¾fhaIKfha § uqyqÿ uÜgfï isg ógr 700 la muK Wilska fidhd .kakd ,È'

;j o fï wOHhkfha § l=, 11 lg yd .K 37 la hg;g wh;a Wr. úfYaI 59 la o jd¾;d ù we;' Tjqka w;=frka úfYaI 32 la ^54]& ,xldjg wdfõKsl fõ' fï úfYaI w;r IUCN r;= o;a; f,aLkfha ;¾ckhg ,la jQ úfYaI y;rla o ^7]&" wjodkug ,la jQ úfYaI myla ^8]& o" wdikak ;¾ð; úfYaI 10 la ^17]& yd o;a; W!k úfYaI yhla o ^10]& jd¾;d úh' fï úfYaI w;r fN!ñl úfYaI yd relajdiS úfYaI nyq, jk w;r mdxY=jdiS yd c,c úfYaI o jd¾;d ù ;sfí' fuys § jd¾;d jQ wdfõKsl .K w;r Aspidura, Balanophis, Ceratophora, Cercaspis, Haplocercus, Lankascincus, Lyriocephalus, Nessia hk .K we;=<;a fõ' Y%S ,xldfõ oekg fjfik Wr. úfYaI w;=frka 28] la fï wOHhkfha § jd¾;d jQ w;r" isjqmd Wr. úfYaI 18 la yd i¾m úfYaI 31 la ta w;r fõ' jeä u úfYaI ksrEmKhla iys; l=, w;r Colubridae ^úfYaI 17&, Scincidae ^úfYaI 11& ydGekkonidae ^úfYaI 9& hk l=, ;=k oela úh yels w;r" wju jYfhka ksrEmKh jkafka Cylindrophidae, Pythonidae yd Typhlopidae hk l=,hka h' úYd, u wdfõKsl úfYaI ixLHdjla jd¾;d jQ l=, kï" Scincidae ^úfYaI 9& yd Colubridae ^úfYaI 7& h' fï wOhhkfha § fmkS .sfha Wvud,sfndv ud¾.h wjg iq,N u úfYaI jkafka mskqï lgqiaid (Otocryptis wiegmanni)" .S¾ f.a ,laySr¨jd (Lankascincus greari)" ;=re yd,aoKavd(Dendrelaphis shokari) yd idrd f.a uQl,ka f;,siaid (Hypnale zarahk Wr. úfYaI nj h' tfuka u fuys § tla y÷kd fkd.;a úfYaIhla fidhd .ekqKq w;r th kj úfYaIhla ùug bv we;e hs wOHhk lKavdhu i|yka lr;s'
කඳුකර ගස් මැඬියා Taruga eques

fï wOHhkfhka jd¾;d jQ wfkl=;a ie,elsh hq;= Wr. úfYaI kï f.dkafkdarej Èjdieß yQkd (Cnemaspis scalpensis), jk Èjdieß yQkd(Cnemaspis silvula), isyska yQkd (Hemiphyllodactylus typus), jhsrka yslk,d (Eutropis beddomii), ;,f.dhd (Varanus bengalensishk isjqmd Wr. úfYaI iy ly udms,d  (Boiga beddomei), odr lrj,d fyj;a odr roklhd (Cercaspis carinatus)" l=rka lrj,d fyj;a r;a oKavd (Haplocercus ceylonensis)" l=vd ueä,a,d (Aspidura guentheri)" u,a lrj,d fyj;a ksy¿jd (Balanophis ceylonensisyd ySka lKW,a,d (Typholops mirushk i¾m úfYaIhka h'

Wvud,sfndv m%foaYh Èjhsfka wfkl=;a lsisÿ m%foaYhlg fkdfojeks wdldrfha Wr. yd WNhÔù wdfõKsl;djla oel.; yels m%foaYhls' tfuka u fï m%foaYh ;ju;a iEySulg m;a úh yels wdldrhg wOHhkhg ,la ù fkdue;' bÈßfha § fkdlvjd m¾fhaIK isÿ lefr;a u fï m%foaYfhka ;j;a úfYaI jd¾;d úh yels w;r kj úfYaI o fidhd .ekSug bv ;sfí' tfy;a fï jkdka;rfha Ôùyq fkdfhl=;a ;¾ckj,g uqyqK fo;s' isßmd jkaokdlrejka" ixpdrlhka yd lïlrejka rdYshla Wvud,sfndv ud¾.h yryd iufkd< lkao fj; m%fõY jk w;r tuÕska fuys fjfik Ôù úfYaIhkg t,a, jk n,mEu iq¿mgq fkd fõ' Wvud,sfndv m%foaYfha l%shd;aul ydks lr udkj l%shdldrlï w;r kS;s úfrdaë oej l¾udka;h whq;= wdldrfhka bvï w,a,d .ekSï" jkdka;r lmd .sks;eîï uÕska jkdka;r t<s lsÍu" ckdjdi i|yd fuka u f;a m%uqL lr .;a ;ks j.djka i|yd t<slsÍï yd ueKsla .eÍï we;=<;a fõ' óg wu;r j l=vd c,úÿ,s n,d.dr jHdmD;sh i|yd o úYd, jkdka;r m%foaYhla oekgu;a t<s lr ;sfí' wdfõKsl úfYaI úYd, m%udKhla ksrEmKh jk m%foaYhla jk Wvud,sfndv m%foaYfha fujeks ;¾ck t,a, ùu fulS úfYaI ;j;a wka;rdhhg ,la lsÍug fya;= fõ'
මහ එළිය පඳුරු මැඬියා Pseudophilautus alto
tfuka u fï iólaIKfha § yuq jQ iuyr WNhÔù úfYaI ish jdiia:dkh i|yd w;Hka; jYfhka úfYaIKh ù we;' WodyrK jYfhka"  k.d´ f.a fudg fydUq ueçhd  (Ramanella nagaoiyd ÿUqre fudg fydUq ueçhd (Ramanella obscurahk úfYaI .ia fnk jeks l=vd c, foay ish wNsckk i|yd laIqø jdiia:dk jYfhka f;dard .kS' ;j o fl,dÜ f.a l=re f.ïnd (Adenomus kelaarti), fldg.u f.a f.ïnd (Duttaphrynus kotagamai), l÷lr .ia ueçhd  (Taruga equesyd Èla fydUq .ia ueçhd (Taruga longinasus) hk wdfõKsl f.ô úfYaI jkdka;rfha we;s msßisÿ c,h iys; l=vd c, foay wNsckkh i|yd Ndú;d lrhs' fï wdldrfhka wiSudka;sl f,i úfYaIKhg ,la ùu ksid wod< úfYaI mdßißl úm¾hdihkays § myiqfjka u wka;rdhhg ,laùfï wjodku mj;S' t fia u foaYSh .yk mßydkshg ,laùfï yd kIag ùfï wjodkug o ,la fjhs' ;jÿrg;a" oekg m, ù we;s úoHd;aul m¾fhaIKj,g wkqj .iafnk ;=< wNsckkfha fhfok f.ïnka o" c,c mßirfha fjfik i;=ka o biaf.ä wjia:djla rys; j Rcq úlikhla fmkajñka ì;a;r mqmqrd l=vd iqyqUq,ka msg;g tk f.ô úfYaI o" jkdka;r ;=< we;s msßisÿ Èhmyrj,a u; meje;au r|d mj;sk úfYaI o fï jkdka;r mßir moaO;s msßySu yd lKavkh ùu ksid jeäfhka u wka;rdhhg ,la jk úfYaI w;r fõ' tneúka by; udkj l%shdldrlï ksid ;jÿrg;a fï úfYaI wk;=rg ,la fõ' fï ;;a;ajhg È.ska È.g u odhl fjñka ñksiqka úiska Wr.hka urKhg m;a lrkq ,eîu o fï m%foaYfha isÿ jkafka W.% úI iys; i¾m úfYaI ;=kla fï m%foaYfhka jd¾;d ùu ksid h' uqÿ lrj,d (Bungarus ceylonicus), ;s;a fmd<Õd (Daboia russeliiyd kd.hd (Naja najata úfYaI ;=k jk w;r m%foaYjdiSyq wod< úfYaI yßhdldrfhka y÷kd .ekSug wfmdfydi;a jk ksid i¾m oIagkfhka wdrlaId ùu i|yd úI iys; fuka u úI rys; i¾mhka o urKhg m;a lr;s'

fujeks by< Wr. yd WNhÔù úúO;ajhla iys; m%foaYj, jk jeiau" WIaK;ajh" j¾Idm;kh" j¾Idfõ yd Èhmyrj, ridhksl idOl ms<sn| j ksr;=re j o;a; /ia lsÍu yd miq úmrï lsÍu o isÿ l< hq;= h' tfuka u WNhÔùka f.a jdiia:dk yd we;s iïnkaO;d ms<sn| j l%udkql+, m¾fhaIK isÿ l< hq;= h' fuh uE;l § fidhd .kakd ,o úfYaI i|yd b;du;a jeo.;a fõ' ukao tuÕska i;=gqodhl .yk mj;ajd .ekSu i|yd bjy,a jk mdßißl mrdñ;Ska y÷kd.; yels ksid h' óg wu;r j m%;sm;a;s ;Srlhka fj;ska o ;SrKd;aul fufyhla ffcj úúO;ajh Wfoid isÿ úh hq;= h' oekg b;sß j mj;akd jkdka;r m%foaY /l.ekSug;a tajd ixrlaIKh lsÍu fjkqfjka fláld,Sk yd È.=ld,Sk ixrlaIK l%shdud¾. ilia lsÍug o wmßñ; jeo.;alula Wiq,hs' oekgu;a fï m%foaYfha c, úÿ,s n, jHdmD;shla l%shd;aul jk neúka ;jÿrg;a fï jkdka;rhg ydks isÿ ùug bv fkd § wdrlaId lr .; hq;= h' fï ish,a,la w;r;=r fï mßir moaO;sh /l.ekSu m%dfhda.sl j bIag lr .ekSug kï m%foaYjdiSka Tjqka Ôj;a jk jkdka;r mßir moaO;sfha we;s jeo.;alu;a" ta jkdka;rh fj; isÿjk n,mEï wju lr.kakd wdldrh yd Tjqka fj;ska isÿjk jkdka;r t<s lsÍï yd ckmo yd jeú,s fjkqfjka t<s lsÍu wd§ wys;lr l%shdjkays nrm;< nj iïnkaOfhka oekqïj;a lsÍu w;HjYHfhka u l< hq;= he hs wod< jd¾;dfjka fmkajd fohs'

iu¾:d yßiapkaø


.............................................................................................................................................................................................................................................



Èú meje;aug ys;lr
l¿.,a leä,a,g wjir 

bÈlsÍï lafIa;%fha § w;HjYH wuqøjH w;=frka tlla f,i l¿.,a ye¢kaúh yels h' f.dvkeÕs,s bÈlsÍu" uyd ud¾. ;ekSu" fjr< Ldokh je,elaùu i|yd jeá bÈlsÍu" fõ,s ;ekSu" mxY= Ldokh je,elaùu i|yd .,ajeá b¢lsÍu" Èh myrj, bjqre Ldokh je,elaùu i|yd .,a jeá ieleiSu" ms<su ieleiSu" jxf.ä yd weUreï .,a jeks WmlrK ieleiSug" ghs,a ieleiSu jeks l¾udka; .Kkdjlg fïjd m%fhdackhg .efka' fï w;=frka jeä jYfhka l¿.,a Ndú; jkafka bÈlsÍï lafIa;%fha lghq;=j, § yd ud¾. ;ekSï lghq;=j, § h'
úmÍ; mdIdKhla jk l¿.,a i|yd wdfoaYlhla fkdue;s neúka wksjd¾hfhka u .,al÷ leKSfuka fyda yd fmdf<dj leKSfuka fïjd ,nd.; hq;= h'

,xldfõ iEu m%foaYhl u mdfya l¿.,a leãu isÿ lrk ia:dk oel.; yels h' l¿.,a leãu ckdjdi wdYs%; j isÿ lsÍu ksid ñksiqkg yd foam,j,g ydks isÿ fõ' ixj¾Ok jHdmD;s iS.%fhka jHdma; ùu;a iuÕ u l¿.,a leãï isÿ lrk ia:dk yd iïnkaO j we;sjk uyck mSvdjka f.a m%udKh jeä fõ' fï ksid ta ia:dk wdY%s; j Ôj;a jk ck;dj f.a ksoyia Ôjk meje;aug ksrka;rfhka ;¾ck t,a, fõ' fï ;¾ck jeä ùug n,md we;s m%Odk fya;=j jkafka wl%uj;a l¿.,a leãï lghq;= yd kshñ; ks¾foaY W,a,x>kh lrñka leãï lghq;= isÿ lsÍu h'

l¿.,a leãu i|yd mßir wdrlaIK n,m;% yd leãï n,m;% ,nd.ekSug rdcH wdh;k y;rl ueÈy;aùu wjYH h' m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h" m%dfoaYSh iNdj" N+ úoHd iólaIK yd m;,a ld¾hdxYh iy uOHu mßir wêldßh ta wdh;kh hs' óg wu;r j fmd,sish yd Èia;%sla f,alï ld¾hd,hh iuÕ iïnkaO j lghq;= lrk mqmqrK øjH md,lh o fï i|yd tla fõ' úfYaI;ajh jkafka l¿.,a fldßhla mj;ajdf.k hEu i|yd mßir wdrlaIK n,m;%h yd leãï n,m;%h hk n,m;% fol u ,nd.; hq;= ùu h' mßir wdrlaIK n,m;%h wod< m<d;a md,k wdh;kfhka fyda uOHu mßir wêldßfhka o" leãï n,m;%h N+ úoHd iólaIK yd m;,a ld¾hd,hfhka o ,nd .; hq;= h' leãï n,m;%h ,nd§fï § mqrdúoHd;aul we.ehSu ms<sn| ks¾foaYh w;HjYH fõ' l¿.,a leãï lghq;=j, § fndar j<j,a ilia l< hq;= .eUqr" tla fndar j<lg oeñh hq;= msmsrùï wuqøjH m%udKh tkï wefudakshï khsÜfÜ%Ü yd fc,.akhsÜ ^vhskd& m%udKh" msmsÍul § we;s úh yels Wmßu lïmk ixLHd;h yd Yío ixLHd;h jeks lreKq ms<sn| j N+ úoHd iólaIK yd m;,a ld¾hdxYh wod< m<d;a md,k wdh;kh yd uOHu mßir wêldßh úiska fidhd n,kq ,eìh hq;= h' l¿.,a leãï ia:dkfha isg fldmuK ÿrlska ksjdi" mQckSh ia:dk" úúO iajdNdúl mßir moaO;s" c,dY" Èhmyrj,a jeks foa ia:dk.; j ;sfí o hk lreKq ie,els,a,g f.k leãï n,m;% ,nd§u ms<sn| j ;SrKh lrk w;r leãï lghq;= i|yd ,ndfok n,m;%fha fldkafoais i|yd o fï ;;a;ajhka ms<sn| mq¿,a j úu¾Ykh lsÍu jeo.;a fõ'
óg wu;r j l¿.,a fldßhl fndar msmsrùï isÿ l< yels iSudj" msmsrùï is÷ l< yels Èkhka yd fj,djka" Èklg msmsrúh yels fndar j<j,a m%udKh by; wdh;k uÕska ;SrKh lrkq ,efí' fndar msmsrùfï § l¿.,a lene,s wjg m%foaYhg úisÍu je,elaùug je,sfldÜg" wdrlaIs; lïìoe,a yd gh¾ jeks oE fh§u iy l¿.,aj, wjg m%foaYfha .ia jeùu uÕska .,a l=vq ÿudrh yd Yíoh wjg m%foaYhg me;sÍu md,kh lsÍug mshjr .ekSu jeks lreKq o wod< mßir wdrlaIK n,m;%fha yd leãï n,m;%fha fldkafoais hgf;a i|yka fõ' ;j o l¿.,a leãfï§ ielefik j<j,a ;=< j;=r /£fuka isÿjk ydks je,elaùug mshjr .ekSu fuka u fndar msmsrùug m%:u ta ms<sn| j ihsrka uÕska fyda lE.eiSu uÕska wjg m%foaYhg oekqï §u ms<sn| j wod< n,m;%hkays i|yka fõ'

l¿.,a leãfï m%udKh yd iajNdjh wkqj l¿.,a fldß i|yd mßir wdrlaIK n,m;% ksl=;a lrk wdh;k fjkia fõ' ixfYdaê; 1980 wxl 47 ork cd;sl mdßißl mk;g wkqj ksl=;a lrk ,o 2000 fkdjeïn¾ 22 jk Èk wxl 115$22 ork .eiÜ ksfõokfha l¿.,a leãfï lghq;= i|yd uOHu mßir wêldßfhka fyda m<d;a md,k wdh;kfhka ^m%dfoaYSh iNdfjka& mßir wdrlaIK n,m;% ,nd .; hq;= leãï fjka fjka j olajd we;' tla jrlg tla fndar j<la ne.ska mqmqrjñka uilg >k ógr 600 l ksIamdok Odß;djlg wvq msmsrùï isÿ lrk leãï i|yd wod< m<d;a md,k wdh;kfhka mßir wdrlaIK n,m;% ,nd .; yels h' jrlg tla fndar j,la ne.ska mqmqrjñka uilg >k ógr 600 la fyda Bg jeä m%udKhl ksIamdok Odß;djla blaujd isÿ lrk hdka;%sl msmsrùï lghq;= i|yd uOHu mßir wêldßfhka" mßir wdrlaIK n,m;%h ,nd .; hq;= h'

cd;sl mdßißl mk;g wkqj m%ldYs; 1993'06'24 jk Èk wxl 772$22 ork .eiÜ ksfõokhg wkqj" ógr 25 lg jvd .eUq/;s f.dvìï m%foaYfha l¿.,a leãï lghq;= isÿ lsÍug m%:ufhka" mqrdúoHd mk; hgf;a ksYaph fldg olajd fyda m%ldYhg m;a fldg we;s hï mqrdúoHd;aul rlaIs;hla" mqrdK fyda wdrlaIs; iaudrlhla we;=<; m%foaYfha l¿.,a leãug m%:ufhka" c,dYhl Wmßu c, iemehqï uÜgfï isg ógr 100 la we;=<; m%foaYfha fyda jk rlaIs;hl" ixrlaIs; jkdka;rhl fyda cd;sl Wreu jk rlaIs;hl udhsfï isg ógr 100 la we;=<; .,a fldßhla w/öug m%:ufhka iy mdxY= ixrlaIK mk; hgf;a ixfõ§ l,dmla f,i m%ldYhg m;a l< m%foaYhl ´kE u wdldrhl l¿.,a leãulg m%:ufhka mdßißl n,mEï we.ehSï l%shdj,shg hg;a j mQ¾j ,sÅ; mdßißl wkque;sh ,nd .; hq;= h' ;j o fulS mk;g wkqj m%ldYs; 1995 fmnrjdß 23 jk Èk wxl 859$14 ork .eiÜ ksfõokhg wkqj jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d mk; hgf;a m%ldYhg m;a l< wNh N+ñhla ;=< fyda tys udhsfï isg ógr 100 la we;=<; fyda fmdÿ jejl by< msgdr uÜgfï isg ógr 100 la we;=<; l¿.,a leãug m%:u mßir n,mEï we.ehSï l%shdj,shg hg;a j mQ¾j ,sÅ; mdßißl wkque;sh ,nd .; hq;= h'
jhU m<d;g wh;a mq;a;,u yd l=reKE., Èia;%slal foflys l%shd;aul jkafka jhU m<d;a mdßißl m%;sm;a;sh hs' 1990 wxl 12 ork jhU m<d;a mdßißl m%{ma;shg wkqj m%ldYs; 1998 ud¾;= 27 jk Èk wxl 1020$21 ork .eiÜ ksfõokfha by; ffk;sl m%;smdok ish,a, u olajd ;sfí' ta wkqj jhU m<d;g o fï kS;s j,x.= fõ'

2009 wxl 22 ork mk;ska ixfYdaê; jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d mkf;a 9w'^1& yd ^2& j.ka;s wkqj cd;sl rlaIs;hl ^cd;sl jfkdaoHdk" iajNdj rlaIs;" oeä iajNdj rlaIs; jeks& udhsfï isg ie;mqula we;=<; iSudfõ .,a fldßhla we/öug m%:ufhka mßir n,mEï we.ehSï l%shdj,shg hg;a j mQ¾j ,sÅ; wkque;sh jkÔù wOHlaI ckrd,ajrhd f.ka ,nd.; hq;= h'


l¿.,a fldßhla we/öug m%:u kshñ; n,m;% ,nd §u i|yd mq¿,a mdßißl iólaIKhla isÿ l< hq;= j ;snqK o foaYmd,k n,hg hgùu yd uqo,g we;s lEorlu ksid wod< rdcH wdh;khkays ks,OdÍyq mdßißl kS;s ms<sn| j fyda mdßißl yd uyck mSvdjka ms<sn| j mq¿,a iólaIK lghq;=j,ska f;drj wkque;sh ,nd §u isÿ lr;s' óg fyd|u WodyrKh f,i wïmdr" nqoaOx., wNhN+ñfha mj;ajdf.k .sh uyd mßudK .,a fldßh ye¢kaúh yels h' mqrdúoHd;aul j yd ffcj úoHd;aul j b;d jákd m%foaYhl msysá fï .,a fldßh n,OdÍka f.a w¥ro¾Ys l%shd ud¾. yd foaYmd,ksl n,hg hgùu ksid úYd, ydks we;s flf<a h' fï .,afldßh k;r lrk wjiaa:dj jk úg lgdrka iys; .,af,ka" fi,a,sms iys; .,a m¾j; yd mqrdúoHd;aul kgnqka iys; m%foaY mjd mqmqrjd l¿.,a ,nd .ekSu isÿ lr ;sìKs' fuys lk.dgqodhl ;;a;ajh jkafkA nqoaOx., wNhN+ñfha udhsï mjd fjkia lr l¿.,a leãu isÿ lr ;sîu hs'

.,a fldß i|yd ,ndfok mßir wdrlaIK n,m;% yd leãï n,m;%hkays fldkafoais l¿.,a fldß ysñhka ksis mßÈ ms<smÈkafka o keoao hkak ms<sn| j miq úmrï lsÍula wod< rdcH wdh;k úiska isÿ lrkq fkd ,efí' fndfyda úg .,afldß ysñhka wkqu; fldkafoais blaujd fndar j<j,a iE§u" jrlg yd tla Èklg msmsrùï isÿ lrk fndarj,j,a .Kk jeä lsÍu" fndar msmsrùfï § l¿.,a lene,s wjg m%foaYhg úisùu md,khg mshjr fkd.ekSu jeks fya;= ksid wjg m%foaYjdiSkag we;s lrk mSvdjka w;suy;a fõ'

fï wys;lr l¿.,a leãu ksid ñksidg n,mj;a jk mSvdjka w;r m%Odk jkafka lïmkh fya;=fjka isÿ jk foam, úkdYhka h' fndar msmsrùu ksid isÿ jk lïmk fya;=fjka ksjdij, ì;a;s bß;e<Sug ,la ùu" fmdf<dj bß;e<Sug ,la ùu jeks foa isÿ fõ' wl%uj;a fndar msmsrùfï § l¿.,a lene,s úis ù f.dia ksjdij, je§fuka tajdg ydks isÿùug wu;r j ukqIH Ôú;j,g o fïjdhska ydks isÿ fõ'
wl%uj;a l¿.,a leãu ksid jk lïmk fya;=fjka mial÷ yd mia ia;r ,sys,a ùfuka j¾Id ld,fha § kdhhEïj,g ,la fõ' lÿ kdh hEï ksid my< m%foaYhkays ck;djg foam, yd Ôú; ydksj,g o uqyqK §ug isÿ fõ' óg wu;r j fï fya;=fjka isÿ jk mdxY= Ldokh fya;=fjka c,Odrdj,g isÿjk n,mEu o b;d wêl h'

wl%uj;a l¿.,a leãï uÕska we;s jk lïmk ksid N+.; c, uÜgï my< neiSfuka <sx c,hg n,mEï we;s fjhs' tuÕska mdkSh c, w¾nqohkag mjd m%foaYjdiSkag uqyqK §ug isÿ fõ' fujeks mSvdjkag wu;r j fndar msmsrùfï § we;sjk Yíoh yd l¿.,a l=vq ÿudrh ^fuh fndfydaúg l¿.,a fuda,aj,ska is÷ fõ& wjg m%foaYjdiSkag mSvdldÍ ;;a;ajhla we;s lrhs' úfYaIfhka hdka;%sl úÿï hka;% Ndú;fhka isÿ lrk fndar j<j,a leKSfï§ Yíoh fya;=fjka fndfyda mSvdjkag wjg ck;dj ,la fj;s'

fujeks mSvdjlg m;ajk ´kE u wjia:djl § leãï n,m;% iy mßir wdrlaIK n,m;% ,nd§u i|yd Rcq j yd jl% j iïnkaO jk wdh;khkag iy mqmqrk øjH ,ndfok wdh;khkag ,sÅ; j oekqï §fuka n,m;%hkays fldkafoais W,a,x>kh lr ;sfí kï ta n,m;% wj,x.= lsÍug yd mSvdjka we;s fkdjk f,i .,a fldßh mj;ajd f.k hEug wjYH l%shdud¾.j,g msúish yels h' l¿.,a leãfuka È.ska È.g u n,mEï mj;skafka kï .,a fldßh ;ykï lsÍug o yelshdj we;' ta i|yd mSvdjg m;ajk mqoa.,hka f.a il%Sh odhl;ajh b;d u w;HjYH fõ'

iÔj pdñlr 

No comments:

Post a Comment